Önceki yazımda adaylara seslenmiştim: "Projesi olmayanı dikkate almayın!" diye. Şimdi sıra sizde. Çünkü Van TSO'nun seçimleri, sadece koltuk kapma yarışı değil; Van'ın ekonomisini ayağa kaldırma fırsatı olmalı. Ve bu fırsatın anahtarı, ellerinizde. Van'ın sert ikliminde, göç dalgalarında boğuşan, tarlasında alın teri döken, atölyesinde makine başında terleyen sizlersiniz. Peki, neden hep unutuluyorsunuz? Neden adaylar sizi oy deposu olarak görürken, sesinize kulak vermez? Zamanı geldi: Bari gelenler için kendinizi hatırlatın, taleplerinizi yükseltin.
2025 yılı itibarıyla Van, Türkiye'nin doğu kapısı olarak stratejik bir konumda. Ama rakamlar acımasız: İlimizin ekonomisi hâlâ tarıma dayalı, GSYİH'nın büyük kısmı bu sektörden geliyor. TÜİK verilerine göre, Van'da tarım ve hayvancılık, istihdamın %40'ını oluşturuyor. Ancak sert kışlar ve kuraklık, çeşitlenmeyi engelliyor. Sanayi zayıf; küçük ölçekli atölyeler, madencilik (bor madeni gibi) ve gıda işleme var, ama organize sanayi bölgeleri yetersiz. İşsizlik oranı ulusal ortalamanın (%8.5) üzerinde, gençlerde %25'lere vuruyor; göç ise kanayan yara, her yıl binlerce genç batıya kaçıyor.
Van Gölü, Akdamar Kilisesi, Van Kalesi, Hoşap Kalesi gibi değerler, sınır ticaretiyle birleşince altın madeni. Dış ticaret? Esendere Sınır Kapısı var, ama Temmuz 2025 verilerine göre ihracatımız düşük. Türkiye'nin toplam ihracatının sadece ufacık bir dilimi. Van TSO'nun aylık istatistiklerine bakarsak (Nisan 2025 raporu gibi), elektrik üretimi artıyor (yenilenebilir kaynaklar sayesinde), ama ithalat-ihracat dengesi negatif. Kısaca: Potansiyel var, ama koordinasyon yok. İşte burada üyeler devreye giriyor. Siz, TSO'yu sadece aidat ödeyenler olarak görmeyin; siz, Van'ın ekonomik beynisiniz.
Peki, üyeler olarak ne yapmalısınız? İlk kural: Pasif kalmayın. TSO, sizin için var – Anayasa ve Ticaret Odaları Kanunu'na göre, üyeler yönetimde söz sahibi. Seçimlerde oy verirken, "Bu aday Van'ın tarımını nasıl modernize edecek?" diye sorun. Mesela, Van'ın her hangi bir sektörünü canlandırmak için AB fonlu projeler var mı? Veya kuraklığa dayanıklı sulama sistemleri için KOSGEB destekli yatırımlar var mı? Unutmayın, 2025'te yapay zekâ çağı; drone'larla tarla izleme, AI tabanlı hasat tahminleri gibi teknolojiler, Van çiftçisini kurtarabilir. Geçen yazımda dediğim gibi: adaya şunu sorun: "Projeniz var mı? Kaç üyeye iş yaratacak?" Projesi olmayana oy yok!
İkinci olarak, şeffaflık talep edin. Mesela geçen yıllarda kaç Avrupa Birliği projesi kabul edildi? Bu projeden kimler yararlandı? Sadece bu sonuç bile sizi çıldırtmaya yeter! Sorun size açıklasınlar: ama şeffaf olarak! Üyelerden kimler yer aldı? Veya proje başındaki kişiler kaç kez yurt dışına gitti? Allah aşkına bir soruşturun…
Van ekonomisinin yarası, göç ve işsizlik. 2025'te ulusal büyüme %3.1 beklenirken (Dünya Bankası tahmini), Van'da bu oran %2'nin altında kalıyor – çünkü altyapı eksik. Üyeler olarak, TSO'dan aylık rapor isteyin: "Hangi fuarlara katıldık? Kaç yeni yatırımcı getirdik?" Turizm odaklı projeler: Otel zincirleri, ekoturizm rotaları. Siz üyeler, komitelerde aktif olun. Tarım Komitesi'nde sesinizi duyurun, Sanayi Komitesi'nde fabrika talebi yükseltin. Hatırlayın, TSO'nun gücü, üye katılımından geliyor; pasiflik, ekonomiyi felç eder şimdi olduğu gibi.
Üçüncü nokta: Birlik olun. Ama mantıklı birlik! Seçim oluyor her masa ayrı ayrı oy kullanıyor. Ne için? Birini desteklediğiniz için. Bırakın bunları, kurduğunuz masa birini seçmek için değil, örneğin tarımsal veya turizm işleyişini denetlemek ve kontrol etmek, projeler üretmek için kuruldu deyin. Siz aktif olun! Siz başkana göre değil başkan size göre yönünü belirlesin.
Van'ın ekonomisi, sınır ötesi fırsatlarla dolu. İran'la ticaret hacmi artıyor, ama bürokrasi engel. Üyeler, lobi yapsın: TSO'yu Ankara'ya taşıyın, ama sadece başkan ve yakınları değil. Herkes işe el atsın! Ticaret Bakanlığı'ndan teşvik alın. 2025 Orta Vadeli Programı'nda (Strateji ve Bütçe Başkanlığı), doğu illeri için yeşil dönüşüm var; Van'ı buna entegre edin. Güneş enerjisi çiftlikleri kurun, hayvancılığı organik sertifikalı hale getirin. Bakın Edremit tepeleri güneş enerjileriyle dolmuş. Haberiniz var mı? Adaylara baskı yapın: "Van'ı göç veren değil, çekim gücü olan merkez il yapın!" Genç girişimcilere mentorluk projeleri, kadın istihdamı için kooperatifler – bunlar sizin talebinizle gerçek olur.
Şimdi, somut bir senaryo çizelim. Diyelim ki bir aday geliyor: "Van'ı sanayi üssü yapacağım!" diyor. Ama projesi yok, sadece laf. Siz ne yaparsınız? Reddedersiniz! Gerçek proje: Organize Sanayi Bölgesi'ni genişletmek, tekstil fabrikaları için İran hammaddesi anlaşmaları olmalı. Veya tarımda: ihracat için TSO lojistik desteği versin. Turizmde: 2025'te 500 bin turist hedefi koyun, oteller için KDV indirimi talep edin. Bu projeler, Van'ın GSYİH'sını %5 artırır – hesap basit, ama irade ve birlik lazım.
Siz unutulmuş değilsiniz, unutulmuş gibi davranıyorsunuz. Seçim yaklaşıyor; ajandanızı doldurun. Toplantılara katılın, sosyal medyada seslenin, hatta kendi platformunuzu kurun – "Van TSO Üyeleri Birliği" gibi. Yapay zekâ devrinde, veri toplayın: Hangi sektörde ne eksik? Adaylara sunun. Van ekonomisi, tarımdan turizme, madenden manifaktüre uzanan bir mozaik; ama parçaları birleştirecek sizsiniz. Unutmayın, TSO başkanlığı itibar değil, hizmet makamı. Siz desteklerseniz, Van kazanır.
Bir sonraki yazıda, belki aday profillerini inceleyeceğiz. Şimdilik, sizden haber bekliyorum: Talepleriniz neler? Van'ı birlikte kalkındıralım. Projesi olmayanı dikkate almayalım.