VAN'IMIZI TANIYOR TANITIYORUZ
VANKULU
45- XVI. yüzyılın ilk çeyreğinde doğdugu tahmin edilen Vankulu Mehmet Efendi'nin adı Mehmed, babasının adı Mustafa'dır. Van'da dünyaya geldiği için Vanî lakabını kullanmış ve daha çok Vankulu lakabıyla tanınmıştır.
İyi bir öğrenim gördü. Manisa şer'iyye sicillerine göre Vankulu'nun Mehmed adında bir oğlu Ayni Hatun adında bir kız olmuştur.
Rodos müftülüğü, Kurşunlu Medresesi müderrisliği, Manisa müftülüğü, Kütahya kadılığı görevlerinde bulundu. Bir Türk tarikatı olan Bayramiliğin İseviyye kolundan feyz aldı.
Vankulu fıkıh, lügat ve edebiyat alanında eserler vererek tercümeler yaptı. Manisa'nın Çapaçarık mevkiinde bir cami yaptırdı, vakıf kurarak ve vakfiyeler düzenledi. Osmanlı yararları Vankulu Mehmet Efendi için "En yüksek âlimlerden bir zat olup ekseri ilimlerde hususiyle fıkıh ve edebiyatta tam ihtisas sahibi idi." demiştirler..
Fıkıh ve tefsir alanlarında da pek çok eserleri olan, aynı za-manda şiir ve hat gibi sanatlarla da uğraşan Vankulu Mehmet Efendi'nin en önemli eseri Van-kulu Lügati olarak bilinen Türk asıllı bilim adamı ve dilci İmam Ebu Nasr İsmail bin Hammadü'l Cevheri El-Farabi'nin 10. yy'da yazdığı Tacü'l Luga ve Sıhahu' Arabiyye adlı eserin Türkçeye tercümesi olan Tercüme-i Sıhah-ı Cevheri'dir. İbrâhim Müteferrika tarafından iki cilt halinde yayımlanan eser (İstanbul 1141) bir Osmanlı müellifinin kaleminden çıkmış olup Türkiye'de basılan ilk kitap sayılmaktadır. Lugatın daha sonra çeşitli baskıları yapılmıştır.
