Van hayvancılıkta lider ama yetmiyor!

Türkiye’nin en çok küçükbaş hayvan varlığında 1’inci sırada yer alan Van’a TÜİK’in araştırmasında kötü haber geldi. Birçok alanda Türkiye’de sonlarda yer alan Van, 2018 yılında tarım ve hayvancılık anlamında da kan kaybetti.

Bir dönem tarım ve hayvancılığın başkenti iken bu potansiyelini iyi kullanamayan Van2018 yılında lider olduğu küçükbaş hayvan varlığını yüzde 2 oranında düşürdü. 2000’li yıllarla birlikte tarım ve hayvancılıktan vazgeçip kente göçe başlayan Van’ın bu noktada tarım ve hayvancılıkta söz sahibi olma noktasında eksikliği sürerken büyük baş hayvancılık noktasında da çok iyi bir durumda olmadığı gözlendi. TRB2 bölgesinde Van’ın küçükbaş hayvancılıkta, Muş’un ise büyükbaşta lider olduğu gözlenen sektör araştırmasında bölgenin tüm hayvan sayısı toplamında Muş lider il konumuna geldi. Büyükbaş hayvan sayısında yüzde 4,7 oranında artan Van’da, koyun sayısında yüzde 2, keçi sayısında ise yüzde 17,1 azalma yaşandı. Van’ın durumuna dair konuşan sektörün önemli isimleri, bu potansiyelin korunması noktasında önerilerde bulunup sektörü kurtaracak adımları Şehrivan aracılığı ile paylaştı. Türkiye ve Van istatistiklerini ardı ardına açıklayan TÜİK, bölge illerinin hayvancılığına dair da çarpıcı bir araştırmayı kamuoyu ile paylaştı. TÜİK tarafından 2018 yılı sonu itibariyle Hayvansal Üretim istatistikleri duyurulurken hayvan sayıları ile ilgili bilgiler paylaştı. Van’ın küçükbaş hayvan sayısında Türkiye’de liderliği devam ederken Türkiye’deki büyük baş hayvan sayısı artışının Van’a da yansıdığı açıklandı. Van’da 2018’de bu rakamların düştüğü öğrenildi.

VAN BÜYÜKBAŞTA ARTIŞA GEÇTİ

İlk olarak büyükbaş hayvan sayısının açıklandığı rapordu Türkiye geneli artış rakamları şu ifadelerle paylaşıldı: “Büyükbaş hayvan sayısı 2018 yılında bir önceki yıla göre yüzde 6,9 artarak 17 milyon 221 bin baş olarak gerçekleşti. Büyükbaş hayvanlar arasında yer alan sığır sayısı yüzde 6,9 artarak 17 milyon 43 bin baş olurken, manda sayısı yüzde 10,5 artış ile 178 bin 397 baş olarak gerçekleşti. Öte yandan Van’da ise Türkiye’nin genelindeki artışa rağmen büyükbaşta bir düşüş olduğu gözlendi. TÜİK raporunda Van ile ilgili olarak: “Van’da 2018 yılında büyükbaş hayvan sayısı önceki yıla göre yüzde 4,7 azalış göstererek 177 bin 346 baş oldu.”

TÜRKİYE’DE YÜKSELDİ, VAN’DA DÜŞÜYOR!

Türkiye’de küçükbaş hayvan sayısı 46,1 milyon baş olduğu açıklandı. Türkiye genelinde artışın bir önceki yıla oranla yüzde 4,1 oranında olduğunun duyurulduğu açıklamada, keçi sayısında da yine bir artış olduğu gözlendi. Fakat buna rağmen Van’da küçükbaş hayvan sayısında düşüş oldu.

VAN’IN 1’İNCİ AMA...

Van ilinin koyun sayısında 2 milyon 472 bin 393 baş ile Türkiye birincisi olduğu açıklamada, buna rağmen hem koyunda hem de keçi sayısında düşüş olduğu belirtildi. TÜİK’in verilerinde Van ile ilgili olarak: “Van’da 2018 yılında koyun sayısı önceki yıla göre yüzde 2 azalış göstererek 2 milyon 472 bin 393 baş olurken, keçi sayısı ise önceki yıla göre yüzde 17,1 azalarak 178 bin 138 baş oldu.” Denildi.

IRAK: HAYVAN VARLIĞIMIZ 40 MİLYONUN ALTINA DÜŞTÜ

Vanlı iş adamı ve Van TSO eski başkanı Feridun Irak, 1980 yılından sonra izlenen yanlış hayvancılık politikaları sonucu o günden bugüne hayvan varlığının hızla azaldığına dikkat çekerek, “40 yıl önce sahip olduğumuz küçükbaş, büyükbaş hayvan varlığının bugün yarısına bile sahip değiliz. Üstelik nüfusumuz ikiye katlanmış bulunmakta.40 yıl önce nüfusumuz 44 milyon kişi civarındayken küçük ve büyükbaş hayvan varlığımız 80 milyon adet civarındadır. Bu gün nüfusumuz 80 milyonu geçmiş küçük ve büyükbaş hayvan varlığımız 40 milyon adetin altına düşmüş bulunmaktadır.” Dedi.

“DOĞRU YERDE DOĞRU YATIRIM”

İnsanların beslenmesinin temelini oluşturan bu son derece stratejik sektörün her geçen gün daha fazla dışa bağımlı hale gelindiğini belirten Irak, “Bir zamanlar bütün Ortadoğu’ya, Mısır’a, Libya’ya hatta ve hatta Rusya’ya (SSCB) canlı hayvan ve et ihraç ederken, bugün kasaplık hayvan ve et ithal ediyoruz. Hayvancılık doğru politikaların uygulanması halinde kendini çabuk toparlayabilen bir sektördür. Bunun için yapılması gereken teşviklerin, tedbirlerin ‘doğru yerde doğru yatırım’ İlkesiyle hazırlanması ve uygulanmasıdır. Hayvancılık yatırımları için doğru yer ise en uygun iklimin yanı sıra çayır meraların %90’ın bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesidir. Bu bölgede ise en büyük potansiyel Van’da bulunmaktadır.” Şeklinde konuştu.

KARAMAN: KAN KAYBI YAŞANIYOR

VOTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Karaman Şehrivan’a verdiği demeçte, “Bu aralar hayvancılık denilince akla hemen üretimden çok ithalat gelir oldu. Son dönemde alınan kararlara baktığımızda üreticinin gelecek açısından önünü görmesi oldukça zor. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği sektörde yaşanan sıkıntılarla birlikte birçok üretici açısından cazip olmaktan çıkıyor. Göz göre göre hayvancılık tarafında bir kan kaybı yaşanırken, bunun önüne geçecek adımlar maalesef atılamamış. Bugün toplam kırmızı et üretiminin yüzde 11'inden azını küçükbaş hayvan eti oluşturuyor. Hâlbuki 1990'lı yıllarda toplam kırmızı et üretimimizin yüzde 37'si koyun ve keçiden sağlanıyordu.” Dedi.

MERALAR YAYGINLAŞTIRILMALI

Karaman konuşmasının devamında şu ifadelere yer verdi: “Koyunculuk ile ilgi çalışmalar yapıyorsak hem hedef hem de amaç ortaya koyabiliyorsak bunun sebepleri var. Birinci sebebi bizim koyun varlığında Türkiye’nin 1’nci ili olduğumuz gibi mera varlığı konusunda da Türkiye’nin 1’nci iliyiz. 1 milyon 359 bin hektarlık bir çayır mera alanımız var. Koyunculuk nerede yapılıyor? Tabi ki merada yapılıyor. Bizim meralarımız 5 ay boyunca kullanılarak otlatılıyor. İşte toplam 150 güne tekabül ediyor. Meralarda siz hayvancılığın ihtiyacı olan kaba yemi bedavaya elde edebiliyorsunuz. Hayvancılıkta en büyük girdiyi kaba yem oluşturuyor. Siz hayvancılığı meralığa dayalı yaptığınız zaman bunu masrafsız bir şekilde yapıyorsunuz. Bu sizin bu faaliyetten daha fazla kar elde etmenizi sağlıyor. Az önce biz koyundan ne kadar kazanıyoruz dediğimde buydu aslında. Biz kaba yemi meralarımızdan elde etmeye başladığımız, meralığı ön plana çıkardığımız, daha yüksek verim alacak çalışmaları da yürüttüğümüz sürede bunu da koyunculuğun faydasına olacak şekilde kullandığımız sürece biz elbette karlı bir küçükbaş hayvancılık yapacağız.”

ÇELİK: VAN KÜÇÜKBAŞ’TA TÜRKİYE’NİN MERKEZ BANKASI, ÖNEMLİ HAMLELER YAPMAMIZ GEREKLİ...

Van, Türkiye’de küçükbaş hayvancılıkta merkez bankası konumunda olduğunu ifade eden Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Genel Başkanı Nihat Çelik ise Şehrivan’a yaptığı değerlendirmede şu ifadeleri kullandı: “Birçok ilimizin de gerek küçükbaştaki et tüketiminde ihtiyacı, gerek damızlık materyal ihtiyacı da Van ilinden karşılanmaktadır. Şu an Türkiye’de küçükbaş hayvancılıkta birinci sıradayız. Koyun ve keçi ile birlikte 2 milyon 700 bin küçükbaş hayvan sayısına sahibiz. Dolasıyla Van, küçükbaş hayvancılık bankası konumda yer alıyor. Bu noktada Van’daki küçükbaş hayvancılıkta daha da ileriye gitmesi için Türkiye’nin kırmızı et açığının kapatması gerekiyor. Ülkenin refahı ve selameti için hem de yaşanan gücün önlenmesi adına köyden kente değil, kentten köylere dönüşün sağlanması gerekiyor. Bu yolla küçükbaş hayvancılığın ön plana çıkarılarak desteklenmesi gerekiyor. Özellikle köye dönüşün sağlanması ve kırsal kesimlerin desteklenmesi gerekiyor. Küçük aile işletmelerinin daha çok desteklenmesi gerekiyor. Ülkeyi sanayi mezarlığına dönüştürmeden bir an evvel ilgili ve yetkililerin bizde dâhil olmak üzere bu anlamda önemli hamleler yapmamız gerekiyor.” dedi.

300 KOYUN PROJESİ’NİN BAŞLAMASINI BEKLİYORUZ

Genç hibe projesi konusunda ise Çelik, Van’da genç hibe projesinde kırsalı desteklemeye yönelik projenin kapsamlı devam edilmesi gerektiğini dile getirdi. Çelik, “Kamuoyunda 300 Koyun Projesi olarak bilinen ‘Üretici Şartlarında Sözleşmeli Küçükbaş Hayvancılık Projesi’nde ise hayvanlar elimize ulaşmadı. 300 Koyun Projesi kapsamında bin kişiden fazla başvuru yapıldı. Güvenlik soruşturması nedeniyle Van’da 3-4 aydır hala elimize liste ulaşmadı. Güvenlik soruşturmaları tamamlandıktan sonra 300 koyun projesinin de Van’da başlamasını bekliyoruz.” dedi.

35 YAŞ ALTI KESİM HAYVANCILIĞA SOĞUK BAKIYOR...

Kırsal kesimde oturan insanların zaman içerisinde şehirlere göç etmesinden dolayı hayvancılıkta rağbetin azaldığını ifade eden Van Kırmızı Et Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Sabri Yılmaz, “Malumunuz ilimizde daha önceki yıllarda köylerde oturan insan sayısı yüzde 70 iken yüzde 30’u şehirler de oturuyor. Bugüne baktığımız zaman bu tam tersine dönmüş durumda şimdi ise, yüzde 30’u köyler kalıyor, kalan yüzde 70’i ise şehirlerde kalıyor. Günümüz koşullarında yaylaların biraz daha aktif hale getirilmesi gerektiğine inanıyorum. Diğer mesleklere nazaran hayvancılığın kar marjının az olmasından dolayı hayvancılığa yönelim gün geçtikçe azalıyor. Hayvancılıkta karın az olmasından dolayı maalesef 35 yaş altı kesim artık hayvancılığa soğuk bakıyor. Karı az olması masrafın fazla olması yanı sıra zahmetli bir iş olmasından dolayı hayvancılığa insanlar artık gün geçtikçe sıcak bakmıyor.”

HÜKÜMET VE YEREL YÖNETİMLER EL ATMALI

“70’li yıllar ve 85’li yıllara kadar babalarımız tarafından buradan küçükbaş hayvan ihracatı yapılırdı. Türkiye genelinde küçükbaş hayvan ihracatının yüzde 70’i Van’dan yapılırdı, geriye kalan yüz 30’u ise Türkiye genelinden yapılırdı. İlk ihracat yapan firma Van’a ait bir firmaydı. Bunları da göz ardı etmemek lazım. O gün ki şartlar ile bugünkü şartlar bir değil, o günlerde 100 tane koyunu olan geçimini çok iyi sağlayabiliyordu. Bugünün şartlarında 500’ün altında hayvanı olan masraflarıyla onu kurtarmıyor. Ülkeyi de temsil eden de, ülkenin geçimini sağlayan da orta ölçekli üreticidir. Hükümetin ve yerel yönetimlerin bu konuya el atması gerekiyor.” dedi.

“EĞER BABA KÜSTÜ İSE, OĞUL BU İŞE DÖNMEZ”

Dışardan ithal edilen hayvan konusuna değinen Yılmaz, “Avrupa’dan ithal edilen hayvandan çok köylüye, üreticiye destek verilmesi gerekiyor. Verilecek destekle ülkenin hem iş alanın hem de küçükbaş hayvan konusunda sıkıntı yaşamayacağız. Hükümetin vereceği desteklerle birlikte bölgede herkes mutlu olacak ve herkes kendi işiyle meşgul olacaktır. Önemli olan bizim şuan da ki üreticilerimizi küstürmememiz lazım. Eğer baba küstü ise, oğul bu işe dönmez. Yıllardır bu işin içerisindeyiz, bunun mücadelesini verdik, buralara birlik olarak geldik.

 ŞEHRİVAN ÖZEL: MERAL YILDIZ /  HAMİT KARAKUŞ-