Yeni Şafak/ Abdullah KİBRİTÇİ
Gecenin geç saatleri olmasına rağmen Tabanovce tren istasyonu kalabalık ve hareketli. Sıra sıra dizilmiş araçların bagajlarından taşan kıyafetler ve kolilerce hazırlanmış sandviçlerle ortam pazar yerini andırıyor. Ama burası bir pazar değil. Tüm hazırlık biraz sonra gelmesi beklenen mülteciler için. Trenler gelecek, telaşla koşuşturan insanların kimi karnını doyuracak kimi kıyafetlerden kendisine uygun olanı bulmak için sergiler arasında dolaşacak. Üşümüş bebeği için kaban arayan anneler, ıslanmamak için yağmurluk bekleyen gençler, hastası için ilaç arayan babalar, ayağına uygun ayakkabıyı bulmak için dolaşan çocuklar…AYLARCA YÜRÜYEN VAR
Makedonya-Sırbistan sınırındaki Tabanovce tren istasyonu mültecilerin sıklıkla kullandığı geçiş noktalarından biri. Yunanistan’dan Makedonya’ya geçmeyi başaran mülteciler Gevgelija’dan trenlerle 250 km. yol katederek ülkenin diğer ucuna Sırbistan sınırına geliyor. Bu noktadan itibaren Sırbistan artık sadece bir kilometre ötede. Yorgun ve hasta olanlar buradaki barakalarda uyuyup dinlenmeyi tercih ederken büyük çoğunluk ihtiyacı olan malzemeyi temin ettikten sonra yola devam ediyor. Sınırı yürüyerek geçip Sırbistan’a giriş yaptıklarında trenle birlikte gelen kalabalıktan eser kalmıyor. Onları geçici konaklama noktasında Sırbistan askeri karşılayacak. Otobüslerle karakollara gönderilip kayıt işlemleri tamamlanacak ve belki de bu günler boyu sürecek. Sonra yine otobüslere binip yolculuklarına devam edecekler. Yunanistan’dan Almanya’ya kadar kimi zaman tren kimi zaman otobüse biniyor bazen de taksileri kullanıyorlar. Yol ilerledikçe sıkıntılar da artıyor. Parası bitenler ailelerinden para gelene kadar bir noktada beklemek zorunda kalıyor. Bazılarının yolculuğu 7-8 günde tamamlanırken bazıları aylardır yolda oluyor. Makedonya’da normalde 5 avro olan tren ücreti mülteciler için 25 avro olmuş durumda. Otobüs ve taksiler de fahiş fiyatlarla çalışıyor. Her gün 3-4 tren ve onlarca otobüs bu noktaya sürekli mülteci taşıyor.
HER GÜN 4 BİN MÜLTECİ
Mültecilerin büyük çoğunluğu Suriyelilerden ve gençlerden oluşuyor. Kuzey Avrupa ülkelerine gitmek için çıktıkları bu yolculukta kendilerini neyin beklediğini bilmiyorlar. Yolculuk en çok anneleri ve çocukları zorluyor. Çocukların bir çoğu yolda hastalanıyor. Havalar giderek soğuyor ve çoğu mevsim geçişine hazırlıklı değil. Makedonya’nın Tabanovce beldesinde geceleri hava 7-8 dereceye kadar düşüyor ve yağmur sınır hattını bir bataklığa çeviriyor. Trenden inenleri karşılamak, onlara kıyafet ve gıda hazırlamak gönüllülere ve yardım kuruluşlarına düşüyor. Müslüman Arnavutlar Suriyeli mülteciler için seferber olmuş durumda. Gençler kendi aralarında örgütlenip köylerden kıyafet topluyor. Aileler birleşip akşama kadar sandviç hazırlıyor. Okulundan ve işinden çıkanlar hazırladıkları malzemelerle istasyona geliyor. Makedonya’nın farklı şehirlerinden toplanıp gelen Müslümanlar ellerinden gelen yardımı yapmaya çalışıyor. Biz de İHH ekibiyle Makedonya’dayız. Tren istasyonunda mültecileri karşılıyor ihtiyaçlarını gidermeye çalışıyoruz. Annelerin hem çantalarını hem bebeklerini taşımakta zorlandıklarını fark ettiğimizde onlar için kanguru temin ediyoruz. Yol boyunca kuru gıda ile beslendiklerini öğrendiğimizde onlar için sıcak yemek hazırlıyoruz. Ancak ihtiyaçlar bitmiyor. Her gün Makedonya sınırından ortalama 4 bin mülteci geçiş yapıyor.AŞILMAYAN SINIRLAR
Avrupa’ya gitmek isteyen mülteciler onlarca farklı yol kullanıyor. Türkiye’den yola çıkan mültecilerin tercihi
İzmir üzerinden botlarla Yunan adalarına geçmek. Yunanistan üzerinden Makedonya’ya, oradan Sırbistan’a ve eğer izin verilirse Macaristan’a geçiyorlar. Macaristan hükumeti bu günlerde sınır hattına dikenli tel çekmekle meşgul. Bazen geçiş tamamen kapatılıyor ve bu uzun zamandır yolculuk yapan mülteciler için krize neden oluyor. Hükumetlerin tavırları günden güne farklılık gösteriyor. 170 bin mülteci kabul edeceğini ilan eden Kuzey Avrupa ülkeleri kendi aralarında kota tartışmaları yaşarken bazı ülkeler mülteci kabulüne karşı çıkıyor. Bu günlerde Edirne’de de bir hareketlilik yaşanıyor. Denizde batan botlar ve yiten hayatlar mültecileri yeni bir arayışa itmiş durumda. Denizde boğulma riskinin ortadan kalkması için Edirne’ye yürüyen mülteciler kara sınırının açılmasını talep ediyor. Mültecilerin sınırdan geçişine izin verilmezse tekrar insan tacirlerinin eline düşecek, tekne ve botlarla Yunan adalarına gidebilmek için kişi başı ortalama 1200 dolar ödemek zorunda kalacaklar. Ve bilindiği gibi bu yolculuk büyük riskler barındırıyor.
Nişanlımı almak için geri döneceğim
Yasir 23 yaşında, 3 yıl Türkiye’de yaşamış.Bu yolculuğa çıkabilmek için Beylikdüzü’nde bir kafeteryada bir yıla yakın çalışıp para biriktirmiş. Facebook’ta tanıştığı bir Türk kızla nişanlanmış. Ancak Suriye’de yarım kalan makine mühendisliği eğitimini tamamlamak için Finlandiya’ya gitmeye karar vermiş. Adana’daki nişanlısını neden bırakıp gittiğini soruyorum. Geri döneceğim veya onu da yanıma alacağım diyor.
Konuşmuyor sadece çiziyor
Kumanova şehri yakınlarındaki Tabanovce tren istasyonunda gece nöbetlerinden birindeydik. Yüzlerce insan etrafta koşturuyor, kafilelerin biri gelip biri gidiyordu. Kalabalığın arasında gezinirken 7-8 yaşlarında bir çocuğu yerde oturmuş resim çizerken gördüm. Üşümemek için üzerine kat kat kıyafet giymiş, gürültünün ortasında sessizce işini yapıyordu. Yakından baktığımda karmaşık bir resim gördüm. Sadece mavi gökyüzü seçiliyordu.
Arnavut halkından çocuklara çerez
Savaş görmüş, göç etmiş, benzer durumlarla karşılaşmış Müslüman Arnavut halkı Suriyelilerin yaşadığı sıkıntıları gayet iyi biliyor. Onlarca gönüllü geçiş noktalarında mültecilerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için nöbet tutuyor. Çocuklar her gece gelip Suriyeli çocuklara çerez dağıtmayı kendilerine görev bilmiş. Gençler ise çocukları annelerinin kucağından alıp getirdikleri kıyafetlerle onları iyice giydiriyorlar.
Makedonya sınırından köye yürüyoruz
Mültecilerle birlikte Makedonya sınırından Sırbistan’a kadar yürüdüm. Dağların arasından bir Sırp köyüne çıkan yolu yürümek yaklaşık 20 dakika alıyor. Hasta ve yaşlılar yol kenarlarında dinlenerek ilerliyor. Engelli mültecilerin bu yolu aşması ise saatler sürüyor
Bangladeşli de var Suriyeli de
Yeni geçiş noktalarının keşfedilmesi, yasalarla düzenlenen mültecilerin seyahat hakları, yolculuğu tamamlayanların teşvik ve çağrıları, yolculuk maliyetlerinin düşmesi ile Avrupa’ya yoğun bir şekilde mülteci akını başladı. Mültecilerin büyük çoğunluğu Suriyeli olsa da Bangladeşli, Afganistanlı veya Afrikalıları yollarda görmek mümkün.
