Norduz Koyunu yeniden canlanacak!

Gürpınar'ın Norduz bölgesindeki su ve bitki yapısı ile hava koşullarına en iyi uyum gösteren ve bölgede süt ve yünündeki verim dolayısıyla önemli bir koyun ırkı olan Norduz koyunu, 1990'lı yıllarda bölgede bulunan yaklaşık 75 köyün boşaltılmasıyla büyük bir darbe aldı.
Göç eden köylüler ellerindeki koyunlarını satmak zorunda kalırken, çevre il ve ilçelere dağılan Norduz koyunu ise, sadece Norduz bölgesindeki havaya uyum gösterdiği için buralarda daha fazla yaşam sürdüremedi.
Şu anda Norduz bölgesinde çok az sayıda koyun beslenirken, Norduz koyununun önemini yakından izleyen Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) de, 100 civarında koyunu koruma altına aldı.

BELEDİYE KOLLARI SIVADI
Gürpınar Belediyesi de Norduz koyun türü için harekete geçti. Belediye, hem süt ve süt ürünlerinin geliştirilmesi, hem de Norduz koyun türünün devam etmesi ve yaygınlaşması için Kırsal Kalkınma Ajansı'ndan kredi alacak ve bu yönde bir kooperatif kurulmasına öncülük edecek.

PROJE HAZIRLIKLARI
Konuyla ilgili gazetemize konuşan Gürpınar Belediyesi Eş Başkanı Zeki Yıldız, bu konuda proje üzerinde çalıştıklarını söyledi.
Özel bir firma ile görüştüklerini belirten Yıldız, şu bilgileri verdi:
"Bir proje firmasıyla konuştuk, o bize şu anda kaynak arıyor. Birincisi; süt ve süt ürünlerini üretebileceğimiz bir mandıra oluşturacağız. İkincisi de, Norduz bölgesinde, Norduz koyunu ırkını, Norduz koyunu türünü yaşatan ve onu yaygınlaştıran bir çalışmamamız olacak. Bunun için biz Kırsal Kalkınma Ajansı'na proje vereceğiz. Kırsal Kalkınma da, bu yıl değerlendirmesini yapıp açıklayacak."

2017'DE DEVREDE OLACAK
Proje çalışmalarını tamamlayıp önümüzdeki yıl ileri bir noktaya getirmek istediklerini ifade eden Yıldız, şöyle devam etti:
"Bu ikisi de muhtemelen 2016 veya 2017'de devreye girecek. 2016 yılında biz bunun kaynağını bulmaya çalışacağız. Bulamazsak artık kendi imkânlarımızla yapacağız. Çükü bu biraz daha fazla imkân isteyen, daha fazla nakit isteyen, daha fazla ilgi isteyen ciddi bir yatırım."

KOOPERATİF KURULACAK
Belediye olarak % 25 ortaklı bir kooperatif kuracaklarını da belirten Yıldız, bu yönde yapılacak çalışmalarla ilgili olarak da şu bilgileri verdi: 
"Bu konuda mesela seracılık bizim işimiz değil, ama Kırsal Kalkınma Ajansı teşvik kredisi veriyor. Bu ajans belediyelere % 25 ortaklı, vatandaşa da %75 ortaklı kredi veriyor. Ve biz bu tür organizasyonlar geliştireceğiz. Bir kere bizim bir kredi bulup burada süt ürünlerini geliştirmemiz gerekiyor, ikincisi bu Nordız koyununun desteklememiz ve yaşatmamız gerekiyor. Bunun için de bu iki projeye ortak olacağız. Biz bu konuda gereken krediyi bulup kooperatifleşmeye gideceğiz. Yüzde 25'i belediye, %75'ini de köylüler tamamlayacak ve kooperatifleşmeye gideceğiz."

NORDUZ KOYUNU
Van İl Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü sitesinde paylaşılan bilgiye göre; dünyada sadece Van'ın Gürpınar ilçesinde yetiştirilen ve Türkiye'nin önemli gen kaynakları arasında yer alan Norduz koyununun nesli, bölgeden göç etmeyen tek köy sayesinde ayakta duruyor.
1990-1996 yıllarında güvenlik nedeniyle Norduz bölgesinde bulunan çok sayıda köy ve mezra halkı başka illere göç etti. Tarım ve hayvancılıkla geçinen bu aileler, ellerindeki hayvanları satarak, kent merkezlerine yerleşti.
Eti, sütü ve diğer özellikleri bakımından diğer koyunlara göre daha kaliteli verim elde edilen Norduz koyunu, bu köylerde yaşayan halkın göç etmesiyle yok olma tehlikesi altına girdi.
Bölgede sayısı fazla olan ancak göç sırasında satılan Norduz koyunu, göç etmeyen tek köy olan Gürpınar'a bağlı Geçerli köyü halkı sayesinde neslini koruyabildi.

300 YILLIK GEÇMİŞ
Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Bingöl de, yaptığı bir değerlendirmede, bu koyun türünün, Akkaraman ırkının bir alt ırkı olduğunu söylüyor.
İklim ve topografik yapısı ile zengin bitki kompozisyonu ve bol su kaynaklarına sahip olması nedeniyle Norduz koyununun sadece bu bölgede yetiştiğini anlatan Yrd. Doç. Dr. Bingöl, "Bu koyun bölgede yaklaşık 300 yıllık bir geçmişe sahiptir. 1980'li yıllara kadar ülkenin çeşitli yerlerinden özellikle Trakya'dan gelen mandıra sahiplerince büyük ilgi gördüğü bilinmektedir" diye belirtiyor.
Norduz koyunu, diğer koyun türlerine göre, canlı ağırlığı ve süt verimi yüksek. Daha iri ve uzun yapısı nedeniyle hayvan pazarında yüksek fiyata alıcı buluyor.
Bu ırkın yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaması için, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarını Koruması Projesi kapsamında, 2007 yılından beri koruma altına alınması kararı bulunuyor.