Musul’u neden anlamıyoruz?

Tüm zamanların en sorunlu toprakları... Dicle, Fırat arası, Mezopotamya coğrafyası, yine kan kokuyor. Musul, kavgaların, ayrılıkların ve isyanların şehrinde yine bir savaşın ateşi tutuşmak üzere.

Musul'un köyleri, Hazır'a kadar geldim. Uzaktan o çorak, sıcak, krem renkli tepeleri, düzlükleri izliyoruz. 'Hemen şu tepenin ardında IŞİD var' diyor, bir gün sonra onlarla amansız bir savaşa girecek olan Peşmerge. Nasıl bir savaşa gireceğini, neyle karışılacağını ve hayatının bundan sonra ne olacağını tam olarak bilmiyor aslında. Biz oradan ayrıldıktan bir gün sonra Hazır'dan Peşmerge içeri girdi ve büyük çatışmalar başladı.

Doğrusu, bu asker değil sadece belirsizlik içinde olan. Görüştüğüm en üst düzey devlet yetkilileri, aşiret liderleri, gazeteciler, iş adamları... yani bu kanlı coğrafyanın tüm sakinleri de geleceğin belirsizliği içinde kıvranıyor.

Erbil fakirleşmiş, umutları kırılmış

Erbil'e üç yıl aradan sonra geldim. İlk gözüme çarpan şey, bozulan ekonominin sokağa yansıması oldu. İflas eden dükkanlar, kapanan alışveriş merkezleri, düşen daire, işyeri fiyatları ve sokaklarda gözüken mültecilerin fakir yüzleri...

Belki de bunlardan daha önemlisi, insanların geleceğe dair umutlarındaki azalma dikkatimi çekti. Gülmüyorlar. Neşelerini, hayat cıvıltılarını kaybetmişler. Düşünün ki Erbil bölgenin en güvenli, en zengin şehri ve insanlar bu halde. Burayı gördükten sonra Musul, Telafer, Ramadi, Bağdat'taki insanların hallerini düşünmek bile istemiyorum.

Musul son kalan Sünni şehri

“Musul, bizim için son Sünni şehridir. Orasını kaybedersek, artık Irak'ta Sünnilerin yaşaması neredeyse mümkün olmayacak. Basra'yı, Bağdat'ı, Samarra'yı Şiileştirenler, burayı da aynı şekilde tek mezhebe dönüştürecek. Bunun için mantığını, aklını kaybetmiş, intikam duygusuyla dolu Haşdi Şabi Şii milislerini kullanacaklar. Bu, Musul'dan bir milyon insanın göçmesi ve gittiği yer yeri felç etmesi demek.”

Bu cümlelerin sahibi Esil Nuceyfi. Eski Musul Valisi, Ninova Muhafızları komutanı ve şu anda Musul operasyonunun en çok tartışılan ismi. Türkiye'nin eğittiği 2 bin kişilik milis gücüyle Musul'a girmeye iki saat kala anlattı bunları bana. Onun da yüzü gülmüyor, onun da gözlerinde geleceğin belirsizliği hakim.

Haşdi Şabi korkusu dağları sarmış

Ne tuhaf ki, Musul operasyonunda insanlar IŞİD'den çok Haşdi Şabi'yikonuşuyor, tıpkı Nuceyfi gibi. Bu milis ordusunun yarattığı korku IŞİD'i geçmiş. İnsanların kalbini, ciğerini söküp yiyen milislerin videosu cep telefonlarında gezdiriliyor. Öylesine korkunç görüntüler ki, izlediğinizde bile kalbiniz duracak gibi oluyor. İşte bu gözü dönmüş, aklını yitirmiş, kontrolü mümkün olmayan Haşdi Şabi, aslında Musul savaşının en kritik konusu.

Eğer bu grup savaşa girerse, katliam yapacak. Bu bir tahmin değil. Bu milis ordusunun içinde yer alan ve korkunçluğu ile nam salmış, 'Ehli Hak' örgütü lideri Kays Gazali geçtiğimiz Cuma günü, “Musul'a girip Hz. Hüseyin'in intikamını alacağız” diye hutbe verdi.

Irak'ta herkes bu hutbeden sonra adeta dondu kaldı. Çünkü en çok vahşice insan öldüren ve uzuvları yiyen örgüt, bu adama bağlı olan milislerden oluşuyor.

Kürt yönetiminin en büyük korkusu

Irak'ta insanlar artık tüm rasyonel tutumlarını kaybetmiş durumda. Jeopolitik, mezhepler üzerinden okunuyor. Sünniler Haşdi Şabi yüzünden, Şiiler de IŞİD yüzünden bir birlerine güvenmiyor, nefret ediyor. İran tüm gücüyle Irak'ı Şiileştirmek, Kürtleri diz çöktürmek için mezhep kavgasına, adeta petrol kuyularını boşaltıyor.

Erbil'in en yüksek tepesi Serereş bölgesinde, Türk kahvesi eşliğinde, Kürdistan yönetiminin üst düzey yetkilisi ile konuşuyoruz: “Irak ordusu içinde Kürt askerlerinin oranı %24'ten, %4 indi. Ordunun % 85'i artık Şiilerden oluşuyor. Bu çok ürkütücü değil, çünkü Bağdat'a bağlılar. Ancak Haşdi Şabi ordusu 100-150 bin kişiden oluşuyor ve tamamı intikam dolu Şii milisler. Onlar Bağdat'a bağlı değil, emirleri de Tahran'dan, sadece Hamaney'den alıyorlar. İşe bu en tehlikelisi.”

Musul, büyük savaşın kapısı

Irak'ta, Şii Sünni çatışmasının an meselesi olduğunu, bunun da tüm bölgeye yayılacağını ve büyük bir savaşın başlayacağını söyleyen insan o kadar çok ki. Hepsi bunun ilk adımının Musul olduğunu söylüyor.

Sayıları 1,5 milyon civarında olan Musul halkı ise ne yapacağını bilmez durumda. Şehirden çıkamıyorlar, IŞİD öldürmekle tehdit ediyor. Tepelerine ABD bombası yağıyor. Kapılarında intikam almak için yemin etmiş, kanlı Haşdi Şabi milisleri bekliyor. Kaderlerine ağlamaktan başka bir şey yapamıyorlar.

İşte Musul'u anlamak için sadece kıyısına kadar gelmeniz bile yeterli. Burada büyük bir savaşın, bir insanlık dramının başlamak üzere olduğunu hemen anlarsınız. Musul'dan başlayacak bir göç dalgası önce Erbil'i, sonra Türkiye sınırlarını yıkıp geçecek. Buna kimsenin şüphesi yok. Türkiye'nin bütün derdi bu değil sadece. Tüm Ortadoğu'yu saracak bir mezhep savaşı en büyük kaygısı.

YENİ ŞAFAK