Kur’an’da Kur’an Kavramı

Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla. Allah’a hamd resulüne selam olsun. Bu yazımızda Kur’an kavramının Kur’an’da ne şekilde tanıtıldığı üzerinde durmaya çalışacağız.

Öncelikle Kur’an kelimesine ve türetildiği kökün sözlük anlamlarına bakalım.

قرأ- يقرأ- قراءة- قرأنا: Okumak, mütalaa etmek, incelemek, selam söylemek.

أقرأ- يقرئ- إقراءا: Okutmak, hayız görmek veya hayızdan temizlenmek.

قارأ- يقارأ- مقارءة: Biriyle ders okumak.

القرأن : Kur’an’ı Kerim, okuma, tilavet.

تِلاوَة: Harf ve kelimeleri bir araya getirip ard arda tertil üzere kelimeleri sıralamak, okumak.

القُراء: Tilaveti güzel kişi, kendisini ibadete veren kimse. 

المقرَءَة: Mescit veya türbelerde hafızların Kur’an okuduğu yer.

المَقْرُءَة: Tilavet edilen satır veya sahife.

المِقْرَء: Kitap konan sehpa.

قرأ kökü ve Kur’an kelimesinin sözlük anlamlarına yukarıda bazı örnekler verdik. Şimdi de Kur’an kelimesinin sözlük anlamıyla geçtiği ayetlere örnekler verelim.  

 فَاِذَا قَرَاْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْاٰنَهُ اِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْاٰنَهُ

~~75.17~
~~75.18~
“(Ey Muhammed,) Onu hemen okumak için diline depretme. Onu (senin kalbinde) toplamak ve (sana) okumak bize düşer. O halde sana onu okuduğumuz zaman onun okunuşuna tabi ol.” 75/16-17-18)

الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا  اَقِمِ الصَّلٰوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ اِلٰى غَسَقِ الَّيْلِ وَقُرْاٰنَ الْفَجْرِ اِنَّ قُرْاٰنَ
“Güneşin doruğu aşmasından gecenin çöküşüne kadar(ki süre içinde) namazı(nı) gereği üzere yerine getir; sabah (namazı) okumasını da (tam bir dikkat ve duyarlık içinde gerçekleştir); çünkü sabah okuması(nda insan) gerçekten de (ulvi olan her şeye) açıktır.” (17/78)

اِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنٖى عِلْمًا  فَتَعَالَى اللّٰهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْاٰنِ مِنْ قَبْلِ اَنْ يُقْضٰى

“Gerçek egemen olan Allah yücedir. (Ey Muhammed,) Kur'an’ın sana vahyedilişi sona ermeden onu okumakta acele etme ve 'Rabb'im ilmimi artır' de!” (20/114)

Kur’an’ın sözlük anlamını belirtip sözlük anlamıyla kullanıldığı yerlere örnekler verdik. Şimdi kavram anlamıyla hangi anlamda kullanıldığın tespit etmeye çalışalım. Kur’an, yüce Allah’ın insanların dünya ve ahiret mutluluklarını sağlamak için Cebrail aracılığıyla Arapça olarak Hz. Muhammed’e indirdiği ve  insanlara iletilmek üzere gönderdiği sözlü hitaptır.

Son ilahi mesaj olan bu vahiyde, Kur’an kelimesi kavram anlamıyla çokça kullanılmıştır. Zaten Kur’an kelimesinin sözlük anlamıyla kullanıldığı yerlerin sadece yukarıdaki yerler olduğunu söyleyebiliriz. Geriye kalan yerlerin tümünde, Kur’an ifadesi kavramsal anlamda kullanılmıştır. Buna bazı örnekler verelim;

 “Allah müminlerden, mallarını ve canlarını, kendilerine (verilecek) cennet karşılığında satın almıştır. Çünkü onlar Allah yolunda savaşırlar, öldürürler, ölürler. (Bu), Tevrat'ta, İncil'de ve Kur'an'da Allah üzerine hak bir vaaddir. Allah'tan daha çok sözünü yerine getiren kim vardır! O halde O'nunla yapmış olduğunuz bu alışverişinizden dolayı sevinin. İşte bu, (gerçekten) büyük kazançtır.” (9/111)

“ Şayet biz bu Kur'an'ı bir dağın üzerine indirmiş olsaydık, andolsun onu Allah korkusundan saygı ile baş eğmiş, parça parça olmuş görürdün. İşte Biz, belki düşünürler diye, insanlara böyle örnekler veririz.”(59/21)

“Andolsun ki biz, bu Kur'an'da insanlar için her çeşit misale yer vermişizdir. Şayet onlara bir mucize getirsen inkârcılar kesinlikle şöyle diyeceklerdir: Siz ancak bâtıl şeyler ortaya atmaktasınız.”(30/58)

Kur’an ile ilgili meselelerin daha kolay anlaşılması için bazı sorularla konuları açmaya çalışalım;

Kur’an’ın temel özellikleri nelerdir?

1-) Kur’an Allah’tan indirilmedir. (25/1)

2-)Kur’an vahyini, Allah’tan alan ve onun dilediği kulunun kalbine ilka eden Hz.Cebrail’dir. (2/97)

3-) Kur’an insanlara iletilmek üzere Hz. Muhammed (s.a.v)’e indirilmiştir. (5/67)

4-) Kur’an kıyamete kadar ve bütün insanların sorumlu tutulacakları tek vahiy olmak üzere indirilmiştir. (7/158, 33/40, 34/28)

5-) Kur’an Arapça indirilmiştir. (12/2, 46/12)

6-) Kur’an kolaylaştırılmıştır. (54/17-22-32-40)

7-) Kur’an korunmuştur. (15/9, 56/75-80)

8-) Kur’an peyderpey indirilmiştir. (25/32)

9-) Kur’an sözlü bir hitap olarak indirilmiştir. (75/16-17-18, 2/97)

10-) Kuran açıktan meleklerin görünerek getirdiği açık bir mucize olmamakla beraber, benzeri getirilemeyecek bir harikuladeliğe sahip, insanları acizliğe ve hayrete düşüren bir kitaptır. (17/88)

11-) Kur’an, ayetleri muhkem ve müteşabih olmak üzere iki çeşit ayetten oluşan ve bu iki türün de birbirini desteklediği ve tamamladığı bir kitaptır. (3/7 Ayrıca daha geniş bir bilgi için, “Kur’an’da nesh var mı?” başlıklı yazılarımıza bakılabilir.)

12-) Kur’an kendisinde neshin olmadığı bir kitaptır. (87/6. Ayrıca daha geniş bir bilgi için, “Kur’an’ı Anlama Usulünde Muhkem Müteşabih Meselesi 1, 2” başlıklı yazılarımıza bakılabilir.)

13-) Kur’an bütün insanlığa rehber, imam ve kılavuz olmak üzere indirilen bir vahiydir. (34/28, 7/158, 33/40, 2/185, 17/19, 16/79)

14-)Kur’an son vahiydir. (33/40, 34/28, 7/158)

İnşallah gelecek yazımızda Kur’an ile ilgili diğer bazı konuları açmaya çalışacağız. Sözlerimizin sonu Allah’a hamdtır. Rabbimizden kusurlarımız için bağışlanma talep eder, ilmimizi, amelimizi ve ihlâsımızı artırmasını niyaz ederiz.