VEDAT BİLGİN
vedat.bilgin@aksam.com.tr
Bugün Türkiye'nin, elbette ki içinde yaşadığımız bölgenin, nasıl şekilleneceği veya şekillendirilmek istendiği önemli bir mesele olarak gündemdedir. Şüphesiz ne Ortadoğu coğrafyası, ne de burada merkezi ağırlığa sahip ülke olarak Türkiye'nin geleceği, küresel sistemden bağımsız bir biçimde şekillenmeyecektir.
Bölgede yaşanan Suriye iç savaşı, Irak'ın işgal sonrası bir türlü kurtulamadığı istikrarsızlık, İran'ın nükleer enerji inşa sürecinde Batı ile yaşadığı krizin çözülmesinden sonra takip ettiği bölgesel yayılma siyaseti, terör örgütünün bu konjonktürü Türkiye karşısında bir iç savaşa döndürmeye dönük saldırıları, ABD ve Avrupa'nın enerji kaynakları üzerindeki kontrolü sorunu ve Rusya'nın bölgeye dönük politikaları, geleceğin belirlenmesinde önemli paya sahip olacak faktörlerdir.
Mevcut durumun yani bölgesel kaosun sürdürülmesinin mümkün olmadığı, Ortadoğu'nun dünya sistemindeki ekonomik (kaynaklarının) ağırlığı göz önünde bulundurulunca, burada yaşama imkanı bulan terör örgütlerinin tahripkarlığının sadece bölgeyle sınırlı kalmayacağı da düşünüldüğünde gelecek için önümüzde hangi ihtimaller bulunmaktadır diye bakmak gerekir.
Eski hesaplar eski politikalar
Birinci ihtimal veya en zayıf ihtimallerden biri, İran'ın merkezinde yer alacağı bir senaryonun yaşanmasıdır. "Eğer Suriye'de mevcut BAAS yönetimi Rusya ve İran'ın desteği ile ayakta kalırsa, bundan en karlı çıkacak olanın İran olacağını söylemek kehanet olamaz". Suriye muhalefeti başarılı olamaz ve kontrol BAAS'ın eline geçerse, aslında İran'ın önü açılmış olacaktır. He ne kadar din, BAAS rejimi için reddedilen bir kurum olsa da, İslam Devriminin öncüsü olan İran'ın şimdi onunla derin bağlantılar kurmuş bir rejim olması ilginçtir.
Irak'ın ABD işgalinden kurtuluşundan sonra, Irak'ta İran nüfuzunun artmasına benzer bir olayı, eğer Suriye rejimi düşmez ise, burada yaşamak çok şaşırtıcı olmayacaktır. Böyle bir ortamda, Kuzey Irak'ın da, İran'ın denetimine girmesi oldukça kolaylaşacaktır. Aynı şeyi Türkiye açısından düşündüğümüzde, elbette İran'ın böyle bir pozisyona erişmesinin mümkün olmayacağı söylenebilir, fakat terör yapılanmasının Türkiye'yi kuşatacak ölçekte Kuzey Irak'a kadar uzanması büyük bir tehdit olabilir.
Böylesine bir siyasi tablonun küresel ölçekte, dünya sisteminin kurumsal yapısı tarafından benimseneceğini düşünmek yanıltıcı olacaktır. "Unutmayalım ki dünya sistemi açısından İran kısa vadede bazı konularda işbirliği yapılabilecek bir ülke olarak görülse de, başta İsrail olmak üzere Batının uzun vadeli çıkarlarının da İran'ın yayılmacı siyasetiyle çelişeceği açıktır". Bu ihtimalin gerçekleşmesine dönük desteğin, içerdeki adresi CHP'nin savunduğu, dış politika yaklaşımıdır.
Türkiye barışı kuracak merkez
İkinci ihtimal, Irak'ın, Suriye'nin bölünmesiyle ilgilidir. Bu durumda Türkiye'yi bölme planının devreye gireceği, başka bir ifadeyle hedefteki ülkenin Türkiye olacağı, terör örgütünün yanı sıra, dünya sisteminin de açıkça bazı müdahale araçlarıyla buna katılması söz konusu olacaktır.
Bu ihtimali geçersiz kılan sebepleri; bölgedeki istikrasızlığın derinleşmesi, İran'ı dengeleyecek bir gücün kalmaması, dolayısıyla bütün Ortadoğu'ya yayılmasının kolaylaşması, bölünme tehdidi karşısında Arap ve Türk Devleti arasında ittifakın sıkılaşması, Türkiye'nin yeni bir ivme yakalaması, Batının bölgesel olarak Ortadoğu'dan tasfiye edilmesi, İsrail'in zayıflaması, şeklinde sıralamak mümkündür.
Üçüncü ihtimal, "Batının, küreselleşme sürecinin dünya sisteminde yol açtığı değişim eğilimlerini dikkate alarak, akıntıya karşı kürek çekmek denilebilecek “böl-kontrol et, böl-yönet, istikrarsızlıkları ve çatışmaları destekle” gibi eski politikalarından vazgeçerek Ortadoğu'da barışın mümkün olduğunu görmesiyle ilgilidir. Burada Türkiye'nin hayati bir rolü olacaktır". Kısaca, Türkiye bölgesel barışın, istikrarın ve gelişmenin tek temsilcisidir ve dünya kaostan kurtulmak için bu ülkeye muhtaçtır.
