Van’ın son kalaycısı İzzettin Şahin, modern mutfak ürünlerinin yükselişiyle birlikte hem geçim kaynağını hem de kültürel mirası kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya.
Van’da kalaycılık mesleğinin son temsilcisi 60 yaşındaki İzzettin Şahin, geleneksel zanaatın yok olma riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Kalaycılık, bakır tencere ve tavaların yeniden kalaylanarak kullanılmasını sağlayan ve büyük sabır gerektiren bir meslek olarak öne çıkıyor. Ancak çelik, alüminyum, emaye ve teflon mutfak eşyalarının yaygınlaşmasıyla bu zanaat, tükenme noktasına geldi.
Yakın zamana kadar seyyar olarak da icra edilen kalaycılık, günümüzde turistik bakır eşya üretiminde az da olsa yaşatılabiliyor. Zamanla kalaycılığa olan talebin düşmesi ve meslektaşlarının işi terk etmesiyle tek başına kalan Şahin, 26 yılını verdiği işini büyük bir titizlikle sürdürüyor. Eskimiş bakır tencere ve tavaları yenileyen Şahin, işinin zorluğuna rağmen mesleğini bırakmıyor.
Çocuklar Bile İlgi Duymuyor
Daha önce Van’da kalaycılığın yapılmadığını ve mesleği merak ve azimle öğrendiğini anlatan Şahin, “Daha önce kalay malzemeleri Siirt, Kahramanmaraş ve Gaziantep’e gönderilirdi. Van’da talep olunca ben başladım. Bu işi alışana kadar çok zorlandım. Yıpranan tabak ve çanakları temizledikten sonra kalaylıyoruz. Zor bir iş olduğu için herkes yapamıyor. Çocuklarım bile bu mesleği merak etmiyor; kalayın ateşi ve dumanı sağlıksız olduğu için kimse yanaşmıyor” dedi.
Şahin, bakırdan yapılan tencerelerde yemek pişirmenin lezzetli olduğunu vurgulayarak, “Şu an Van’da sadece ben varım, bu işi yapıyorum. Benden sonra kimse olur mu, onu bilemeyiz. Alüminyum ve teflon sağlığa zararlıdır. Çelik de bakır kadar sağlıklı değil. Buna göre en iyisi bakırdır” şeklinde konuştu.
Kalaycılıkta İşlem ve Malzemeler
Kalaycılığın büyük sabır ve titizlik gerektiren bir zanaat olduğunu belirten Şahin, şunları aktardı: “Kalaylama işlemlerini üç ana aşamada yapıyor. Kalaycılıkta kullanılan başlıca malzemeler ise kalay, nişadır, kalaycı pamuğu, kıskaç ve körük olarak öne çıkıyor. İşlem ise şu adımlardan oluşuyor: kapların orta sıcaklıkta ısıtılarak yağ ve atıkların temizlenmesi, tuz ruhu ve ince kum ile kapların silinmesi, ezik yerlerin düzeltilmesi ve kalay çubuğu ve pamuk yardımıyla kapların yüzeyinin kaplanması.”
Bakır kullanımının azalması, gençlerin mesleğe ilgi göstermemesi ve modern mutfak ürünlerinin yaygınlaşması, kalaycılığın yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasının temel nedenleri arasında yer alıyor. Şahin, “Bu meslek yok olursa sadece iş değil, kültürel miras da kaybolacak” diyerek uyarıda bulundu.Kaynak Bölge gazetesi
