Ankara, üyesi olduğu Avrupa Konseyi'nin bütçesine yaptığı katkıyı, son aylarda Türkiye hakkında alınan kararları protesto amacıyla azaltıyor. Rusya’nın da benzer kararı ile Konsey’in milyonlarca euro kaybı söz konusu.
6 Büyük Donör
DW Türkçe'de yer alan habere göre; Ankara’nın, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Rusya’nın ardından Avrupa Konseyi’nin bütçesine en fazla katkı yapan 6’ncı devlet konumuna yükselme düşüncesi ilk olarak Mevlüt Çavuşoğlu’nun Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) başkanlığı yaptığı 2010-2012 döneminde gündeme gelmişti. Ancak bu düşünce siyasi nedenlerden ötürü 2015 yılı başlarına kadar gerçekleşemedi. Karar, hükümet tarafından 2015 yılı başlarında verildi. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 12 Mayıs 2015 tarihinde onaylandı, 1 Ocak 2016 tarihinde de yürürlüğe girdi. Türkiye, bu tarihten itibaren daha önce yaklaşık 14 milyon euro olan yıllık katkı payını diğer 5 Büyük Donör devlet gibi 33 milyon euro düzeyine çıkartmayı kabul etmişti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu
Türkiye’ye eleştiri
Türkiye’nin bütçeye katkı payını yükseltmesi, Avrupa genelindeki ekonomik kriz nedeniyle “sıfır büyüme” politikası ile yönetilen Avrupa Konseyi’nde sevinçle karşılandı. Türkiye’nin son iki yılda verdiği ekstra 40 milyon euro sayesinde teşkilatın teknik altyapısı yenilendi, tadilat çalışmaları başlatıldı, personel politikası nefes aldı.
Avrupa Konseyi’nde kimi çevreler, Türkiye’nin bütçeye katkıyı artırma kararının ardında özellikle 2013’teki Gezi olayları sonrası yavaş yavaş Ankara’ya karşı eleştiri dozunu yükselten Avrupa Konseyi’ni “para karşılığı susturma” çabasının olduğunu söyledi. Fakat bunun böyle olmadığı, en azından öyleyse bile işe yaramadığı zamanla ortaya çıktı.
AKPM denetim süreci
15 Temmuz darbe girişimi sonrası Avrupa Konseyi’nin Avrupa İnsan Hakları Komiseri ve AKPM gibi bazı organlarının eleştirileri, hükümet ve AK Parti içinde rahatsızlık yaratmaya başladı. AKPM’nin bu yıl Nisan ayında, “demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti konusunda Avrupa Konseyi üyeliğinden kaynaklanan yükümlülükler yerine getirilmediği” gerekçesiyle Türkiye'yi 2004 öncesinde olduğu gibi tekrar siyasi denetime alması Ankara-Strasbourg ilişkilerini derinden sarstı. AKPM’nin kararı AB organları için de referans belgeydi.
Mevlüt Çavuşoğlu bu karar sonrası yaptığı bir açıklamada “Buna pişman olacaklar. Denetim sürecine almakla Türkiye’yi daha iyi denetleyeceklerini sanıyorlarsa bu bir siyasi karar. Hak etsek eyvallah. Denetim sonrasında diyalog sürecinde yapılan işlemlerin aynısını yapıyorlardı zaten. İki raportör geliyordu güzel işbirliğimiz vardı, aynı işbirliğini göremeyecekler” ifadelerini kullandı.
Vaclav Havel Ödülü sonrası kriz
Denetim süreci kararı henüz tazeyken AKPM her yıl Ekim ayında verdiği Vaclav Havel İnsan Hakları Ödülü’ne bu yıl, şu an FETÖ'den tutuklu yargılanan eski YARSAV Başkanı Murat Arslan’ı layık gördü. AKPM’nin bu kararı, Türk hükümeti için bardağı taşıran damla oldu.
AKPM bünyesinde 18 milletvekilinden oluşan Türkiye heyetine başkanlık eden AK Parti milletvekili Talip Küçükcan, ödül töreni sonrası Strasbourg’da yaptığı açıklamada Avrupa Konseyi’ni “FETÖ’yü destekler pozisyona girmek ve kendini kullandırmakla” suçladı. AKPM’nin, “darbe girişiminde bulunarak anayasal düzen ve seçilmiş hükümeti devirmeye teşebbüs edenlere ödülle meşruluk kazandırması kabul edilemez” ifadelerini kullanan Küçükcan, Türkiye’nin bu karara en şiddetli biçimde tepki göstereceğini söyledi.
Avrupa Konseyi'ne darbe
Ankara bütçe payını azaltarak 1949’dan bu yana üyesi olduğu Avrupa Konseyi’ni en hassas noktasından vurma kararı aldı. Dahası, bütçeye en fazla katkı yapan bir diğer ülke konumundaki Rusya da son bir yıldır benzer bir adım atmış durumda. Rusya, Kırım’ın işgali nedeniyle Rus delegasyonunu dışlayan AKPM’yi cezalandırmak için Avrupa Konseyi’nin 2017 bütçesine yapması gereken 33 milyon euro tutarındaki katkının 20 milyonluk bölümünü ödemeyi askıya aldı. Ocak 2018’de Rus heyetinin AKPM’ye dönüşü sağlanmazsa bu politikasını sürdürmesi bekleniyor.
Türkiye’nin aldığı kararın 2018’den mi yoksa 2019’dan itibaren mi yürürlüğe gireceği henüz netlik kazanmış değil. Ancak, 1 Ocak 2018’den itibaren yürürlüğe girer ve Rusya’nın bu yılki politikası da devam ederse Avrupa Konseyi bir yılda 40 milyon euro birden kaybetmiş olacak. Bünyesinde AİHM, AKPM, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Komiseri, GRECO gibi kurumları barındıran Avrupa Konseyi’nin birçok program ve projesi iptal edilecek. Bu da toplam bütçesi 350 milyon euro barajını dahi aşamayan Avrupa’nın bu en eski teşkilatı için varlıksal bir sorunun başlangıcı demek.
