Donat Van'ı yazdı

Yavuz Donat - Sabah

Depremde "yıkılan ya da ağır hasar gören" bina sayısı... Konut bazında:
28 bin 500.
Yıkılan zaten yıkıldı... Ağır hasarlılar da yıkılmaya devam ediliyor. "Asıl sorun" orta hasarlı binalar... Yine konut bazında:
11 bin 317.
3 ayrı üniversite (İTÜ, Yıldız ve Sakarya) aylarca bu binaları (orta hasarlı) tek tek inceledi.
Hangileri "güçlendirme ile ayakta kalabilir", hangilerinin "mutlaka yıkılması gerekir" diye.
Erciş'in raporu tamamlandı.
"Durum" pek parlak değil. Erciş'teki bin 418 "orta hasarlı" binanın "çoğu" yıkılacak... Bina sahiplerinin bugün yarın haberleri olur.
Van merkezdeki orta hasarlıların raporu ise "Mart sonuna" tamamlanacak.

Büyük başarı

Depremden sonra Van'da 14 çadır kentte "25 bin kişi" yaşıyordu.
Ama büyük çoğunluk "evinin önüne, kaldırıma, okul bahçesine" kurduğu çadırda kalıyordu.
Şimdiki duruma gelince:
35 konteynır kent var.
Buralardaki toplam konteynır sayısı: 29 bin 486.
Konteynır kentlerin toplam nüfusu:168 bin 334.
Yine sağda solda "çadırda kalan" var ama... Yok denecek kadar az.
Zaten çadırkent nüfusu ile konteynır kent nüfusu arasındaki "büyük fark" bunun en somut göstergesi.
Vali Münir Karaloğlu ile konuştuk.
Değişik yerlerdeki konteynır kentleri gördük.
Büyük başarı...168 bin 334 kişi ne demek... Türkiye'nin "45 ilinin nüfusundan büyük" demek.

Sağ olasın TOKİ

Depremden sonra Van'a gitmiştik ve...
"Çadır istiyorum" diye birbirini ezenleri görmüştük.
Yılbaşından hemen önceki gidişimizde ise "konteynır için kuyruğa girenleri" dinlemiştik.
Bugün gelinen nokta:
Herkes "ev" istiyor... "Kalıcı konut."
TOKİ evleri... Van merkezde ve Erciş'te 15 bin 323 konutun inşaatı tamamlanmış.
Van'da ve hele de kış ortasında, inşaat yapmak kolay mı?
100 blokta kaba inşaat bitmiş bile. Tabii her şey "konutlardan" ibaret değil.
25 okul...24 cami...11 ticaret merkezi...13 büfe.
Erzincan depremini... Marmara depremini... Son 50 yılın tüm depremlerini biliyoruz.
Van depremi devletiyle, Kızılay'ıyla, sivil toplum kuruluşlarıyla, hayırsever vatandaşlarıyla "Türkiye'nin en hızlı müdahale ettiği" deprem.

Orta hasar

Orta hasarlı bir bina için üniversite "yıkmaya gerek yok... Güçlendirilerek içine girilebilir" diyorsa...
Bina sahibi ne yapacak? "Vilâyete" başvuracak... Valilik ona:
l5 bin lira (daire başına) verecek.
20 yıl vadeli.
İlk 2 yıl ödemesiz... Eşit taksitle... Ve faizsiz.

Köy ve köylü

Öyle köyler var ki... Neredeyse tamamı yerle bir. Devletin önerisi:
- Köyünüzü terk edin... Bu durumdaki köyler için yeni bir yerleşim birimi kuralım. (Ecevit'in köykenti misali.) Evlerinizi, caminizi, okulunuzu, ahırlarınızı yapalım.
Köylünün yanıtı:
- Toplu köy istemeyiz... Kendi köyümüzde kalmak isteriz.
Köylü de kendine göre haklı... Zira...
Anasının atasının mezarı orada.
Ayrıca köylerin çoğu birbiriyle dargın... Kavgalı... Arada kıskançlık var... Şu var, bu var. Devletin ikinci önerisi:
Bir köyün halkı toplanır ve "evlerimizi devlet yapsın" diye karar alırsa... TOKİ hemen devreye girecek ve "herkesin evini yapacak."
Ama köylü "evimi kendim yapacağım" derse... Bu defa "EYY modeli" uygulanacak. (Evini Yapana Yardım).
EYY modelinde... Ev için 40 bin, ahır için l5 bin lira kredi.
20 yıl vadeli... Faizsiz... İlk 2 yıl ödemesiz.

Oturma geceleri

Sıra Gecesi... Bir Güneydoğu geleneği... Özellikle de Şanlıurfa... Diyarbakır. Oturma Gecesi... Bu da bir Van geleneği.
Depremden önce Âşıklar Çay Evi'nde yapılırdı.
Sohbet... Halk şairlerinin (âşıklar) atışmaları... Van türküleri...
Edremit Van'a bakar... Giderim Van'a doğru... Vanlıyam şanlıyam kılıcı kanlıyam...
Deprem oldu... Âşıklar Çay Evi yıkıldı. Moraller çöktü... "Oturma Gecesi" unutuldu.
Şimdi yüzler gülmeye, yaşam normale dönmeye başlamış.
Hatta her çarşamba Rescate Otel'de "Oturma Gecesi" bile yapılıyor... Sazlı sözlü... Yerel kültür yaşatılıyor. Aman "eğlence devam etsin."
Aman "Allah bir daha böyle acı göstermesin."
"Van raporu" uzun... Yarın devam ederiz.




Orjinal Habere Git