Van’ın İpekyolu ilçesinde yaşayan tespih ustası Refik Çetin, Osmanlı döneminin önemli el sanatlarından biri olan tespih geleneğini günümüzde de sürdürmeye devam ediyor.
Van’ın İpekyolu ilçesinde yaşayan tespih ustası Refik Çetin, Osmanlı döneminin önemli el sanatlarından biri olan tespih geleneğini günümüzde de sürdürmeye devam ediyor. Yaklaşık 20 yıl önce İstanbul’da öğrendiği mesleğini Bedesten Çarşısı’nda kurduğu atölyede icra eden Çetin, aynı zamanda yeni ustalar yetiştirerek bu kültürel mirası geleceğe taşımayı amaçlıyor.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte birçok geleneksel sanat gibi tespih yapımının da azalmaya başladığını vurgulayan Çetin, tespihin tarihine dair önemli bilgiler paylaştı. “Tespih bütün dinlerde, sayıları farklılaşsa da kullanılmış; Müslümanlara ise İran üzerinden gelmiştir. Osmanlı ile buluşmasıyla birlikte sanatsal açıdan gelişimini sürdürmüş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Osmanlı kayıtlarında tespihlere 16’ncı asrın sonlarında rastlanmaktadır. Müslümanlarda bir aksesuar haline gelen tespih, değerli ve nadir bulunan materyallerden yapılır” dedi.
Osmanlı döneminde tespihlerin genellikle inci, mercan, kehribar, akik ve çeşitli ağaç türlerinden üretildiğini aktaran Çetin, “Yeni yapılan camilerin kapasitesini öğrenebilmek için dağıtılan tespihler binlik, 500’lük, 99’luk ve 33’lük taneler halinde hazırlanırdı. Eski dönemlerde babadan oğula miras kalan tespihler, günümüzde koleksiyoncular ve antika meraklılarının ilgisini çekiyor” diye konuştu.
Kullanım amaçlarına göre farklı malzemeler tercih edildiğini de belirten usta, “Bazı taş tespihler elde serinlik hissi verir (necef, şah maksut, skik), ahşap tespihler teri emerek mikrobu öldürür (kuka, yılan ağacı, gül ağacı). Bazıları güzel kokusu (öd ağacı, pelesenk), bazıları ise renk değiştirme özelliğiyle (kehribar) dikkat çeker” ifadelerini kullandı.
Vatandaşların en çok kehribar tespihlere ilgi gösterdiğini söyleyen Çetin, el yapımı tespih fiyatlarının ise 500 TL’den başladığını dile getirdi. Geleneksel sanatını yaşatmayı sürdüren Refik Çetin, hem kültürel mirasın korunmasına hem de Van’da tespih sanatının yeniden değer kazanmasına katkı sağlıyor.
