Havalimanı kapanıyor, otobüs bilet fiyatları artıyor, Van'ın ülke ile bağlantısı adeta kesiliyor. Üstelik bir büyük şehir olan Van'a, 'kara tren' bile uğramıyor. Van Gölü Ekspresi olarak bilinen turistik tren, son durak olarak Bitlis'in Tatvan ilçesini kullanıyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 2025 yılı Yüksek Hızlı Tren (YHT) projelerine göre, Aydın, Afyonkarahisar, Trabzon ve Sivas'ı dahil etti. Uçak ve otobüs biletlerinin en yüksek fiyata satıldığı, çoğu zaman sefer sayılarının bile yetersiz kaldığı Van için, hızlı tren projesi hayal olarak kalmaya devam ediyor.
Van'ı ülkenin diğer şehirlerine bağlayabilecek bir demiryolu hattı olmadığı için, İran'dan gelen yük trenleri feribotlarla gölün karşı kıyısında bulunan Tatvan'a taşınıyor. Bu durum, hem zaman kaybına hem de büyük bir maliyete neden oluyor.
Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü'nün (TCDD) resmi internet sitesinden erişilebilen bilgilere göre, Van ve Tatvan arasında trenleri taşıyan, her biri 50 vagon kapasiteli iki feribot bulunuyor. Bu feribotlarla günde 10 bin 500 ton yük taşınıyor. Üstelik feribotlar, ton başına 1,1 litre yakıt harcaması yapıyor. Ortaya çıkan tabloya göre bu ulaşımın maliyeti, günde 11 bin 500 litre yakıt oluyor. Zaman açısından değerlendirildiğinde ise 91 kilometrelik bu yolculuk 3 saat 30 dakika sürüyor.
Van Gölü'nde bu taşımacılığı yapan Sultan Alparslan ve İdris-i Bitlis feribotları, TCDD'nin resmi verilerine göre, 2018-2022 yılları arasında toplam 1754 sefer gerçekleştirdi. Düzenlenen bu seferlerde, toplam 6 bin 419 yolcu ve 2 milyon 24 bin 34 ton yük taşındı. Feribotların mevcut kapasitesi göz önüne alındığında, taşımacılığın tam kapasiteyle yürütülmediği göze çarpıyor.
Trenlerin gölün karşı kıyısına uzun yıllardır feribotlar aracılığıyla taşınıyor olması, beraberinde şu soruyu da getiriyor: Bu masrafa değer mi?
Ulaşım konusunda kronik sorunlarla mücadele eden Van'a bir demiryolu hattının yapılması, yıllardır feribotla yapılan taşımacılıktan daha ekonomik olmaz mı? Bunun Van ve ülke ekonomisine zararı nedir? Ya da şu ana kadar bir katkısı oldu mu? Bu soruların cevabını, geçmişte uzun yıllar Van Ticaret ve Sanayi Odası ile Van Ticaret Borsası başkanlıkları görevini yürüten, iş insanı Feridun Irak cevaplıyor.
Feridun Irak, resmi verileri göz önünde bulundurarak şu cevabı veriyor: "Bir feribot 350, iki feribot toplamda 700 yolcu kapasitesine sahip. Ancak bir yılda bile bu sayı taşınamıyor. Yolcu taşımacılığı yüzde 1'in altında. 2018-2022 yılları arasındaki verilere göre yılda 400 bin ton civarında yük taşınmış. Oysa kapasite 4 milyon ton. Bu sistem yılda 7 milyon Euro zarar ediyor. Bugünkü kurla bu yaklaşık 350 milyon TL demek."
Tatvan - Erciş arasındaki mesafenin yaklaşık 220 kilometre olduğunu hatırlatarak, zarar eden sistemin yerine, bir demiryolu hattı yapılması gerektiğini savunan Irak, "Her yıl 7 milyon Euro zarar söz konusuysa bu her yıl yaklaşık 30 kilometre demiryolu yapma imkânı sağlar. 6-7 yılda bu hat tamamlanabilir. Üstelik ek bütçeye gerek yok, sadece mevcut zararlarla bile bu proje yapılabilir" diyor.
Irak, Ankara-Kars hattındaki Doğu Ekspresi seferlerini örnek göstererek, Van'a benzer bir turistik tren hattı kazandırılması gerektiğini söylüyor: "Karadan yapılacak demiryolu taşımacılığı, üreticilerin maliyetlerini düşürerek rekabeti artıracak ve böylece tüketicilerin daha uygun fiyatlı ürün ve hizmetlere ulaşmasını sağlayacaktır. Van Gölü kıyısında ve Süphan Dağı manzarasında yapılacak tren seferleri turizm içinde büyük bir fırsat. İnci Kefali Göç Festivali gibi etkinliklere de daha çok turist çekebiliriz. Bu, bölge ekonomisine canlılık kazandırır."
Irak, Van'ın ulaşım sorununa alternatif bir çözüm olabilecek tren projesi için, sivil toplum kuruluşları ile meslek odalarına da çağrıda bulunuyor: "Bu tabloyu bir dosya haline getirip Ulaştırma Bakanlığı'na sunmalıyız. 2026 yatırım programına alınması sağlanmalı. Feribotlar zarar ediyor, faydası yok. Karadan yapılacak demiryolu Van'ın geleceği için büyük bir yatırımdır."Kaynak Bölge gazetesi