İftar sonrası buluşuyoruz VANTSO Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva ile. Randevu yerimiz Van Ticaret ve Sanayi Odası. Saat 20.30'da oradayım. 20.30'u az geçe Takva geliyor. Takva gelinceye kadar ısmarlanan güzel ve demli çayı yudumluyorum. Başkan Takva geldiğinde anlıyorum ki, o erken gelmiş ancak aşağıda oturuyorlarmış, benim geldiğimi görmediği için yukarı hemen çıkmamış.

Geçiyoruz Başkan Beyin odasına. Başkan beyle birlikte Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıları Yavuz Karaman, Faruk Biner, Yönetim Kurulu Üyesi Diyaeddin Altındal da var. Tabi onlar nezaket gösterip müsaade istiyorlar, “biraz turlayıp geliyoruz sizin sohbetiniz bitinceye kadar” diyerek. 'Buyrun hep beraber oturalım' dememize rağmen ayrılıyorlar. Ve biz oturuyoruz karşı karşıya Başkan Beyle. Bir hazırlık yapıldığı belli. Masada tatlı, meyve ve kavurga var. Zengin bir masa olmuş. Misafirperverliğini gösteriyor Başkan Takva. Tabi personel kardeşimiz ilk çayları getiriyor biz sohbetimize başlamadan. Malum, iftar sonrası ve en çok da çay hoşumuza gidiyor. O yüzden sürekli çayımız tazeleniyor, çayı her yudumladığımızda tadını çıkarıyoruz ve 'iyi ki çay var' diyoruz. Sohbetimiz başladıktan sonra ben, Başkan Beyden daha çok çay içtiğimi farkediyorum. Çünkü o dalıyor memleket meselelerini anlatmaya, ben ise dinleyen taraf olduğum için daha rahatım. Ara ara Başkan Beyi uyarma ihtiyacı hissediyorum şu şekilde; “Sayın Başkan çayınızı soğutuyorsunuz. Çayınızı da için...” 'Tamam' diyor ama ne fayda, 2 dakika sonra aynı durumu tekrar yaşıyoruz. Sonrasına karışmıyorum artık. Belli ki başkan, memleket meselelerini öyle derinden hissediyor ki; “Çayı içeriz de, bak gecenin bu saatinde memleketimize ilişkin konuşmak için biraraya gelmişiz. Bi düşündüklerimi söyleyeyim de, gerisi kolay” diyor...
Geç saatlere kadar devam eden, gece yarısı Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıları Yavuz Karaman, Faruk Biner, Yönetim Kurulu Üyesi Diyaeddin Altındal'ın da yeniden dönüp gelerek, “Bitmedi mi, artık bir yere gitmiyoruz” diyerek sohbete ortak oldukları bir gece...
Neler mi anlattı Başkan Takva? Buyrun...

Sayın Başkan merhabalar, öncelikle bizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederim. Kent için önemli olan konu başlıklarında, yine kentin önemli bir kurumu olan Van Ticaret ve Sanayi Odası'nın başkanı olarak görüşlerinizi kamuoyu ile paylaşmak için buradayız. Mesela, bu araralar gündemde olan Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi meselesi ile başlayalım. Bu projede gelinen nokta neresidir?

Öncelikle ben teşekkür ediyorum size, hoş geldiniz. Uzun zamandır sizinle biraraya gelememiştik. Prestij Haber, Van'ın yazılı medya alanında çok önemli bir yerdedir. Bizler de uzun yıllardır takip ediyoruz. Bu ilk sorunuzla alakalı konuda, aslında Prestij Gazetesinin de hakkını teslim etmek gerekiyor. Özellikle son 15 yıl içerisinde, 20 yıla yakındır bu göç hareketleri ile birlikte insanların kırsaldan kente göçü ile başlayan kronik bir sorun oluşmaya başladı kent merkezinde. İnsanlar, geleneksel üretim tarzlarını, göçleri ile beraber şehir merkezine taşımış oldular. Van'ın 3 merkezi belediyesinin en önemli mahallelerinde, şehir merkezi diyebileceğimiz alanlarda tabi hayvan barınakları oluşturulmaya başlandı ve insanlar bu üretim tarzlarını şehir merkezinde neredeyse kurumsal hale getirdiler. Bu aşağı yukarı 20 yıllık temel bir sorun. Prestij Gazetesinde de sürekli bu konu gündem olmuştur zaten. Bizler de sürekli dile getirdik bu meseleyi. Çözüme doğru, belki çözüme alternatif olabilecek bir yaklaşım gerekiyordu. Biz 2013 yılında TSO Yönetiminde görev almaya başladığımızdan itibaren aslında birincil projelerimizden biriydi bu. Bu çerçevede DAKA ve Tarım İl Müdürlüğü'nün de işbirliği ile bir proje hazırladık. Öncelikle bizi çözüme götürecek temel yaklaşımın ne olması gerektiğine ilişkin bir saha çalışması yaptık. Bu çerçevede aşağı yukarı şehir merkezinde 1567 hayvan barınağı olduğu bilgisine ulaştı arkadaşlarımız. Ve neredeyse 100 bin hayvanın şehir merkezindeki mahallelerde yaşadığını ve göçle gelen insanların bu faaliyetlerini şehir merkezinde yürüttüklerini gördük. Şehir merkezindeki hayvanların aşağı yukarı 80 bininin büyükbaş, 20 bininin de küçükbaş olduğu ve insanlarla bu hayvanların iç içe yaşadığı bir tablo  çıktı ortaya. Tabi bu çok önemli bir meseleydi. Yaptığımız bu çalışma, bu konuda bu güne kadar yapılmış en detaylı çalışma olarak önümüze çıktı. Biz bu projenin çıktılarını, alternatif çözüm önerilerimizi, alternatif alanlardaki hayvancılık kümelenme modellerini başta siz olmak üzere ilgili tüm kurumlara da gönderdik. Hem projenin tarafı olması hasebiyle DAKA'ya, İl Valiliğine, Tarım Bakanlığına, Kalkınma Bakanlığına ve Van'daki diğer sektör temsilcilerine biz bu projenin çıktısını olduğu gibi gönderdik.

Sonrası...

Evet, bu arayışlar devam ederken, aslında Türkiye'de bir model olarak uygulanması gündemde olan Tarıma Dayalı İhtisas Hayvancılık Bölgesinin Van için elzem olduğunu, belki bu yaşadığımız soruna kati bir çözüm olabileceğine ilişkin fikrimizi de sürekli kamuoyunda sıcak tutmaya çalıştık. Ve nihayetinde aşağı yukarı bundan 3 yıl önce 2014 yılında proje bittikten sonra biz dönemin valisi ile birkaç toplantı gerçekleştirdik. Bunun için bir müteşebbis heyet oluşturulması gerektiğini ve bu müteşebbis hneyetin de bu projeyi hazırlayarak Tarım Bakanlığına sunması gerektiğini ifade ettik. Tabi o dönemin çalkantılı, konjoktürel durumu içerisinde biz bunu çok netleştiremedik, taki bu istek ve arzumuz Tarım Bakanı Sayın Faruk Çelik'in 2016 yılı sonlarında Van'a gelmesine kadar... Sayın Çelik buraya geldiği zaman konu biraz ete kemiğe büründü.

Meseleyi burada Bakan Çelik'e mi anlattınız?

Evet, Yönetim Kurulundaki arkadaşlarımız, hem bu projenin önemi ve gerekliliğini hem de Türkiye'de aslında Organize Hayvancılık Bölgesinin uygulama koşullarının en uygun olabileceği kentin Van olduğu gerçeğini hatırlatma fırsatı buldular. Ve bu çerçevede de Bakanlık bürokrasisinde, aslında Türkiye'de hali hazırda yürütülen 13 tane(yanılmıyorsam tabi) Tarıma Dayalı İhtisas Hayvancılık Bölgesinden birinin de Van'da kurulmasına yönelik bir irade çıktı ortaya. Bunun ışığında da biz nihayetinde mülki idarenin de işin içinde olabileceği bir çalışma yürüttük. Ve 28 Şubat 2017 tarihinde Van Valisi Sayın İbrahim Taşyapan başkanlığında, konunun tarafı olabileceğini düşündüğümüz aktörlerle odamız bünyesinde bir toplantı gerçekleştirdik ve o toplantıda Tarım Bakanlığının yetkilileri de vardı. Bakanlığın bu konuya çok sıcak baktığını ve Van için bunun mutlaka hayata geçerilmesi gereken bir proje olduğu fikrinden yola çıkarak biz de aslında o gün bir müteşebbis heyet oluşturduk.

Müteşebbis heyette hangi kurumlar bulunuyor?

Müteşebbis heyet içerisinde Büyükşehir Belediyesi, Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı, Van TSO, Van Ticaret Borsası, Kırmızı Et Üreticileri Birliği, Damızlık Sığır Üreticileri Birliği, Van Tuşba Ziraat Odası gibi konunun tarafı organizasyonlar bulunuyor. Tabi projenin ortaklaşarak hayata geçirilmesi konusunda, alternatif bir arazide de kısmi bir mutabakat sağlayarak bir sonuca vardık ve kendimize de 1 aylık bir zaman belirledik. Tabi Vali beyin hem belediyeyi temsil etmesi, hem Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığını temsil etmesi hasebiyle aslında biraz da bürokrasi azalmış oldu. Bu da bizim hemen süreci başlatmamıza sebep oldu. Biz payları belirledikten sonra, pay sahibi olacak ilgili organizasyonlara da hemen yazı yazdık ve dedik ki; 'İlgili kurullarınızda bunun kararını alın ve başlangıç olarak da 1 milyon bir kaynak oluşturmamız gerekiyor.' Çünkü proje hazırlama süreçlerimiz var ve bunun için bir takım maliyetler oluşacak. Bunun için de bir kaynak oluşturulmalı. Bununla ilgili yazışmalarımızı yaptık. Sonra Tuşba Ziraat Odası, yasal olarak bunun içinde olamayacağı kanaatini bildirdi ve organizasyondan çekildi. Dün yaptığımız toplantıya kadar bizim yazışmalarımıza iki kurum cevap vermedi. Bunlardan biri Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığıydı, orada da imzada olduğunu öğrendik. Diğeri de Van Ticaret Borsası. Bu oluşan çerçeve ışığında  müteşebbis heyetin oluşan kararı yeniden revize edildi.

Tuşba Ziraat Odası çekilince pay dağılımı nasıl gerçekleşti?

Tuşba Ziraat Odası Başkanlığının yüzde 10'luk katılım payı Ticaret Sanayi Odasına devredildi. Bununla birlikte yine Kırmızı Et Üreticileri Birliği ile Damızlık Sığır Üreticileri Birliği'nin yüzde 15'lik payları yüzde 10'a indirildi. Onlardan artan yüzde 10'luk payı yine Ticaret ve Sanayi Odası üstlendi. Van Büyükşehir Belediyesi yüzde 20'lik bir payla müteşebbis heyette, Vali beyin takdiriyle yer aldı. Yüzde 10 oranında Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı, yüzde 35 oranında Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı, Ticaret Borsası henüz kurullarında karar almamakla birlikte yüzde 15'lik müteşebbis heyette bulunma yönünde beyanda bulundu. Bu şekilde yüzde yüzlük bir müteşebbis heyet pay oranına erişmiş olduk. Ve Ramazan ayı bitmeden önce, Vali beyin de direktifleri doğrultusunda almamız gereken bütün kararları alıp bakanlığa müracaat edebilecek hale getirmemiz gerektiği konusunda hemfikiriz. Dün bu konuda toplantı gerçekleştirdik, sanırım ki bu günlerde, bu projede olması gereken tüm evrakları tekamül ettirip Vali beyin oluruyla Bakanlığa projemizi sunacağız.

Proje sunulduktan sonraki süreç nasıl işleyecek?

Evet sonrası, önerdiğimiz araziyle ilgili sanırım Bakanlıktan bir komisyon gelecek. Burada arazi tespitini yapacak. Bizim önerdiğimiz arazi Gürpınar, Edremit, Gevaş Belediyelerinin ortak bir kesişme noktası var, Van – Et'in karşı tarafında mera alanı olarak, 8500 dönümlük bir araziden bahsediyoruz. Oranın tarıma uygun olmayan bölümlerinde kapalı alanlar yapılabilecek, yem bitkileri için de ekili alanları değerlendirebileceğimiz bir tespitimiz var. En uygun alanın da orası olduğu yönünde Vali beyin de, müteşebbis heyet üyelerinin de ortak yaklaşımı var. Ondan sonra komisyon arazinin uygunluğunu onayladıktan sonra il mera kurulu bunun mera vasfını değiştirmek için bir karar almak zorunda. Tabi ondan sonra bir ot parası ödememiz gerekiyor. Bunu da herkes kendi payı oranında ödeyecek. Sonra tüzel kişilik kazanacak falan süreç bu şekilde devam edecek. Mera vasfı kalktıktan sonra arazinin Hazineye geçmesi söz konusu. Bunu da ya Büyükşehir üzerinden ya da Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı üzerinden organize edip müteşebbis heyete devri konusunda çalışmalar yürüyecek. Yani önümüzdeki 6 ay bir öngörümüz var. Müteşebbis heyetin 6 ay içinde projeyi uygulanabilir hale getirmesi öngörümüz var. Tabi bir aksilik olmazsa.

6 ay sonra hayvan barınakları oraya mı taşınmaya başlanacak? Böyle diyebilmemiz mümkün mü?

Tabi aslında o zaman yerel yönetimlerin eli güçlenmiş olacak. En azından alternatif bir alan, bir model yaratılmış olunacak. Bir alternatif, bir model önerilmediği için kimsenin bu anlamda radikal bir karar alıp şehir içindeki ahırları ortadan kaldırmaya yönelik bir tutumu olamıyor, çünkü alternatif bir yer yok. Böyle bir model de yok. Siz bir şey önermelisiniz, bir şey göstermelisiniz. Yani bizim düşündüğümüz, 8500 dönüm üzerinde yaklaşık 5 bin baş besi hayvancılığının yapılmasına uygun bir alt yapı oluşacak. Bu 5 bin baş tabi önemli bir rakam aslında. Yani şehir merkezindeki 3 büyük ilçede 20 bin büyükbaş hayvan varlığından bahsediyoruz ama bunun bir de kümelenmesi lazım, ortaklıkların oluşturulması lazım. Minimum 50 başlık hayvan barınakları olacak orada, ahırlar oluşturulacak. Dolayısıyla 5 baş, 10 baş, 15 başlık besicilerin daha profesyonel, daha kurumsal, daha kümelenmiş halde birlikte hareket etmelerini sağlayacak bir akla ihtiyaç var. Bu arada da bir saha çalışması yapmamız gerekiyor. Dolayısıyla belediye o zaman bu insanların kümelenerek orada bir araya gelebilmelerini sağlayacak bir dayatma yapabilme imkanına kavuşacak. Mevzuatında var, yasada var ama sizin bazı yasaları uygulayabilmeniz için de insanların geçimlik faaliyetlerini sürdürebilecekleri bir takım alternatifler sunmanız gerekiyor. Bu anlamda önemli bir modeldir, önemli bir çalışmadır bu. Aksi bir durum olmadığında farklı alanlarda, farklı kümelenme modelleriyle yine şehir merkezinde hayvancılığın ortadan kaldırılması için farklı çalışmalar yürütülecek.
1 milyon 100 binlik şehirde, aşağı yukarı 600 bin insan şehir merkezinde yaşıyor. Ve şehir merkezinde 100 bin de hayvan var. İnsanlarla hayvanların ekolojik ortamları aynı değil. Hayvanların da hayatı tehlikede, insanların da tehlikede. Nihayetinde bizlerin, hayvanların da yaşam konforunu sağlamamız lazım, insanların da yaşam konforunu sağlamamız lazım. Ya insanları şehirden çıkaracağız, ya da bu 100 bin hayvanı şehir merkezinden çıkarıp kent kırsalında modern tekniklerle üretimlerini sağlayacağız. Bir de modern teknikleri kullanmamız gerekiyor. Düşünün sizin 10 baş hayvanlık bir ahırınız var, onlardan 1 hayvandan alacağınız verimi alamıyorsunuz. Çünkü bu işi ilkel şartlarda yapıyorsunuz. Ama Tarıma Dayalı Organize Hayvancılık Bölgesinde insanların tüm ürünlerini katma değeri yüksek çıktılara dönüştürecek bir faaliyeti söz konusu olacak. Dolayısıyla kent ekonomisi olumlu etkilenecek. Bu işi yapan vatandaşlar da bu işten olumlu etkilenecekler. Ve kentsel zenginlik yaratma imkanımız olacak.

Kulağa güzel geliyor, umarım proje başarılı olur...

Benim, Türkiye’de bir Organize Hayvancılık Bölgesi başarıya ulaşacaksa bu kesinlikle Van’daki olur diye bir iddiam var. Türkiye’nin hiçbir yerinde hem iklimsel özellikler, hem coğrafik özellikler, hem florası itibari ile Van kadar başarılı olunabilecek başka bir yer göremiyorum. Van bunun için biçilmiş bir kaftandır. Bu projelerden diğer 13 tanesi başarısız olabilir ama Van başarısız olmaz. Bu model Türkiye’de bir uygulama alanı bulamayacaksa bence başlangıcın da Van’dan yapılması lazım. İklimsel olarak Van’ın sağladığı avantajları hayvancılık için başka bir il sağlamaz.
Hep söylüyorum; bir kent ile ilgili bir kalkınma modeli önerecekseniz, kentin potansiyelleri ve değer üretebileceği alanları göz önüne almak lazım. Yoksa lobisi güçlü yerlere atıl kalabilecek yatırımlar yapmakla bizim bir ülkesel kalkınma modelinden söz etmemiz mümkün değil.

Bu projede başarı yakalanırsa, devamı gelecek mi?

Elbette. Burada elde edilecek başarı yeni alanların oluşturulmasına örnek teşkil edecek. Bu bölge, bir başlangıç. Nihayetinde Van bir hayvancılık kentidir. Bu şehir merkezindeki yığılma da bundandır. Burada biz 1000 başlık bir başarı bile yakalarsak ben inanıyorum ki önümüzdeki 5 – 10 yılda şehir içindeki hayvanların şehir dışına yönlendirilmesi kaçınılmaz olacaktır. Ve istekli bir zemin de oluşacak, zihinsel bir dönüşüm de olacaktır. Şehir merkezindeki üreticiler yeni arayışlara girecek ve şehir merkezinde bu işin olmayacağını göreceklerdir. Bak yine söylüyorum; yerel yönetimlerin şehir içindeki üreticileri zorlaması için alternatif alanların olması lazım. İşte bu proje de bu alternatif alan olacak.

Merak ediyorum, besiciler bu taşınma olayına nasıl bakıyor? Besicilerle toplantılar yaptınız mı? Yaptıysanız ne diyorlar bu duruma?

Besiciler ile 3 ay içerisinde 3 ayrı toplantı gerçekleştirdik. Besiciler de aslında bu hayvancılığın artık şehir içinde olmayacağı yönündeki kanaati paylaşıyorlar. Şuana kadar 60’a yakın besici de taahhütte bulunmuş, bizde taahhütleri var. Bu alternatif alan tamamlansın, 60’ı oraya geçeceğine dair taahhütte bulunmuş durumda. Zaten bu taahhütleri proje dosyamıza eklemezsek bir ayağı boşta kalır. Açıkçası bu konuda çok ümitliyim. Türkiye’de bu konuda bir başarı olacaksa bu Van’dan olacak. Van bir hayvancılık şehridir. Bunu doğru kurgulamamız lazım. En doğru çözüm bu mudur, bu tartışmaya açıktır ama şuanda en iyisi bu.

Bu projeye sahiplenmişlik duygusuyla yaklaştığınız anlaşılıyor. Aynı sahiplenmişliği umarım paydaş kurumların hepsi de gerçekleştirir. Çünkü önemli bir proje söz konusu ve başarılı olması kent için son derece önemli, ne dersiniz?..

Farklı düşünmek mümkün mü? Yaklaşık 6 bin aktif üyesiyle, 11 bin kayıtlı üyesiyle Van’ın bütün ekonomik, iktisadi meselelerine kafa yoran bir aklı temsil ediyor odamız. Zaman zaman meselelere eleştirel yaklaşımlarımız oluyor. Ancak bizim yaklaşımlarımız kurumları, kişileri incitici değil, kent politikaları için ekonomi politikalarını sağlıklı bir düzeyde temsil etmekle ilgilidir. Biz bu yaklaşımlarımızı ortaya koyarken bütün kent politikalarında mutlaka kentin menfaatlerini, bölgesel ve ülkesel menfaatleri ön plana çıkaran bir yaklaşımla hareket ediyoruz. Şimdi bireysel tutumlar, duygusal yaklaşımlar ile buna muhalefet edenler de yok mu, var. Bunu akılcı rasyonel yöntemlerle bertaraf etmek gerekiyor. Halk her şeyi görüyor nihayetinde. Gelelim meseleye. Hiçbir kurum da olmazsa bu projenin içinde, belediye yüzde 5 alsa biz yine bu işin içinde oluruz. Çünkü bir kentte belediye olmadan, Vali olmadan bir şey yapmanız mümkün değil. Hele ki gelişmekte olan bir kentin bu enerjiler olmadan kendilerini tanımlaması mümkün değil. Bu nedenle projede yüzde 5 büyükşehir, yüzde 1 YİKOB bile olsa yüzde 94-95 payını VAN TSO göğüsleyerek, bu riski de alarak, projeyi yürütebileceğimizi biz Vali beye de izah ettik.

Bütçeniz yeter mi bu işe?

Hayır, öyle bir bütçemiz yok. Ama bireysel taahhütler de versek, krediler de kullansak kentimizin bu sorununun çözümü için biz bu yükün altına gireceğiz. Meclis üyelerimizin hepsine de sizin vasıtanızla teşekkür ediyorum, bu proje için VAN TSO’nun risk alması gerektiği konusunda oy birliği ile karar alındı, samimi yaklaşım gösterdi meclis üyelerimiz. 35 tane insan hakikaten orada kahramanlık gösterdiler, bizleri cesaretlendirdiler. Her ilgili kurumun bu işe samimiyet ile yaklaşması bu anlamda son derece önemlidir.

Projenin başarıya ulaşması temennisinde bulunarak, farklı bir konuya geçelim. Mücbir sebep hali sona ermesine rağmen şu vergi terkini meselesi hala gündemde. Ne düşünüyorsunuz bu konu hakkında?

Sevgili Umut, bak sana bişey söyleyeyim; biz 2013'te göreve geldiğimizde depremin üzerinden 2,5 yıl geçmişti. O dönem 2011 yılında Bakanlar Kurulunun aldığı kararla Van'da mücbir sebep ilan edilmişti, gelir ve kurumlar vergisi de mücbir sebep hali devam ettiği sürece öteleme erteleme yönüyle bir karara bağlanmıştı. Şimdi bizim elimizde bir örnek vardı; 4731 sayılı yasa ile, 1999 Kocaeli depreminden 2 yıl sonra 2001 yılında o dönemin hükümeti, ki koalisyondur ve o dönem ülke ekonomik olarak hakikaten sıkıntılıdır, 1 milyar dolar için de IMF'nin kapılarındadır. Buna rağmen, Türkiye'nin mevcut kaynakları ile halkın, esnafın mağduriyetini önlemeye yönelik bir irade ortaya konuluyor. Ben o dönemin hükümetinin bu konudaki sağduyulu yaklaşımlarına saygı ile yaklaşıyorum. Devletin halk için var olduğunun önemli göstergelerinden biriydi bu durum bana göre. 2013'te biz göreve geldik ve dedik ki; erteleme, öteleme ile olmaz bu iş. Van için 4731 sayılı yasada, Kocaeli depremi için uygulanan yöntemin bir benzerinin hayata geçirilmesi gerektiğini söyledik. Çok ısrarcı olduk bu konuda. Sırf biz bunu söylüyoruz diye de, bizi şov yapmakla suçlayan bazı seçilmiş yerel aktörler de Ticaret Odası Yönetimi bunu savunuyor diye, bir karşı duruş sergiliyorlar. Bu tamamiyle akılsızlıktır.

Vergi terkini konusunda çok ısrarcı olduğunuza göre, şahsi olarak vergi borcunuzun çok olduğu düşünülebilir mi? Var mı birikmiş vergi borcunuz?

Hayır, Ticaret Odası Başkanının vergi borcu yok arkadaş. Vergi borcum yok ki bunu kendim için dile getireyim. Velev ki desteklemeyebilirsin vergi terkini meselesini ama akılsızlıkla karşı durmanın izahı yoktur. Böyle bir şey olabilir mi? Sizden haz etmiyor olabilirim, bu pekala anlaşılabilir. Ama siz bu kentin yararına bir önermede bulunuyorsanız ve bu önermenin mesnedi varsa, arka planı varsa, uygulanma örneği varsa, buna nasıl karşı durulabilir? Bu nedenle bu  yaklaşımların hiçbirinin aslında sağlıklı bir eleştiri modunda hayata geçtiğine inanan biri değilim. Bu önemsediğim bir şey de değil. Ben hala aynı noktadayım.

Mücbir sebep halinin sona ermesini anlatacaktınız, vergi terkini meselesinin gündemdeki halini...

Evet, mücbir sebep hali biteli 15 günü geçti. Mücbir sebebin bitişinden itibaren 1 ay içinde bütün beyannemelerin verilip Ocak ayı itibari ile de 60 ay içerisinde vergilerin ödenmesi yönünde 7020 sayılı yasa çıktı. Ben asla mutlu değilim, açık söyleyeyim. Beklentilerimizi karşılamadı bu karar. Çünkü bunu insanlar ödeyemeyecekler. Çok derin bir sıkıntı var. Niye ödeyemeyecekler? Çünkü böyle bir para yok, böyle bir imkan yok. Kent zaten ekonomik veriler açısından 81 vilayet içerisinde diplerde. Sürekli borçlanarak hayatını idame ettiren bir kentten söz ediyoruz. Eee, ne olacak şimdi?

Ben sorayım, ne olacak?

Eee olmaz. Ödeyemeyecek vatandaş. Siciller yeniden bozulacak, yeni iflaslar yaşanacak, yeni handikaplar yaşanacak. Böyle bir şey olabilir mi? Bunu öngördüğümüz için vergi terkini ısrarında bulunurken biz, buradan birileri de kalkıyor diyor ki; 'bu hayaldir.' Ya ne hayali? Bir de bunu söyleyenler kentte ekonomi anlamında lafzı olan adamlar. Ben bunu tamamiyle akılsızlıkla tarif ettiğim bir anlayışa oturtuyorum. Katkı sunmuyorsan sus, seni ilgilendiren bir mesele değil. Adam depremi Van'da yaşamamış, hatta depremden sonra gelip birde buradan kazanacağını kazanmış, inşaatlar, yatlar, katlar bilmem ne, ondan sonra çıkıyorsun diyorsun ki, bunu savunanlar bu halkın vergisini ödesin. Akla bak ya? Böyle bir akıl olabilir mi ya? Durum budur...

Tek ses olunamadı bu konuda yani...

Evet aynen öyle, ben açıkçası Van'dan yekpare, bütüncül ses çıkaramadığımızı düşünüyorum. Ticaret ve Sanayi Odası burada çok yalnız kaldı. Bu gerçek politikayı, doğru politikayı, olması gereken ekonomi politikasını salt Ticaret Sanayi Odası Yönetimi veya meclisi istedi diye akılsızca sabote etmeye çalışan aktörler ne yazık ki oldu.

Bu aktörler yüzünden mi gerçekleşmedi vergi terkini?

Hayır, bunların etkisi ile olmadı. Onların karşı duruş etkisi bir sineğin vızıltısının ötesine geçmiş değil yani. Zaten ilk bu gündeme geldiğinde, dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bunun emsal olabileceği gerekçesiyle karşı olduğunu söylemişti. İleride doğabilecek doğal afetler karşısında çözüm bulunamayabileceği gerekçesiyle karşı olmuştu. Ama aslında zaten emsal vardı. Türkiye şuanda IMF'ye borç verir hale geldi, dünyanın en büyük ekonomileri arasında. Politik istikrarın olduğu bir dönemden geçiyoruz ve dolayısıyla bu yaklaşımın doğru olmadığını Sayın Şimşek'e söylemiştim. Devletin, varsa bir yerde Allah'dan gelen bir doğal afet oradaki mağduriyeti önleme gibi bir durumunun olduğunu kendisi ile paylaşmıştım. Ha sonraki süreçte hoş olmayan, sayın başbakan Binali Beyin talimatına rağmen bizleri Sayın Nurettin Canikli ile görüştürmeme çabalarını da biliyorum. Günü geldiğinde isimlerini de vereceğim.
Özetle, halkın borçlu olmasından zevk alan bir durum söz konusu olduğu için bu konuyu çok da konuşmanın bir anlamı yok. Ya, kentin yararına bir şey söylüyoruz, adamlar bunlar niye söylüyorlar diye konuşuyorlar. Burada kent yararına bir politik yaklaşım varsa sahiplenmek lazım. Politik derken ekonomi politik yaklaşımdan söz ediyorum, siyasetten söz etmiyorum, benim siyasetle işim olmaz. Ben kendim için değil kentim için istiyorum arkadaş, görevimin başında olduğum sürece de isteyeceğim. Benim şehrim buradaki yerel zenginlikle, yerel finansmanla kalkınmasını gerçekleştiremez. Kamu kaynaklarına ihtiyacımız var bizim. Bu çok nettir. Niye, çünkü Cumhuriyet tarihi boyunca ihmal edilmiş birçok alanımız var. Bunu nasıl gidereceğiz? Vatandaşın ortak ekonomik ihtiyaçlarının karşılanmasıyla olacak bu.

Israrla, vergi terkini meselesinde bir karşı duruş olduğundan söz ettiniz? Sözünü ettiğiniz kesim neden böyle bir şey yaptı?

Bireysel egolarımız o kadar yoğun ki, tatmin edilmemiş o kadar çok yönümüz var ki; birbirini yok ederek kendini var etme alışkanlığı bu kentte bir hastalık haline gelmiş. Dünyada böyle bir şey yok. Beni yok ederek kendini var edemezsin. Benim sırtıma basarak bir yere de gelemezsin. Böyle bir örnek de yok. Beni var edeceksin ki kendini var edesin. Benim bir düzeyim varsa, o düzeyin üzerinde kendini ifade etme şansıyla sen kendi ekonomini, kültürel yapını, kalkınmanı sağlayabilirsin. Bir düzey zaten var, o yüzden çalışacaksın, o düzeyin üzerine çıkacaksın. Ama burada o düzeyi aşağı indirelim, kendimizi ifade edelim durumu... Böyle bir şey yok. Bunun bir kıymeti yok.

Eğer böyleyse nasıl aşılır bu durum?

Öncelikle halk bunu mahkûm edecek. Meselelere bu şekilde bakanları halk mahkûm edecek. Onları deşifre edecek. Deşifre etmezsek olmaz. Mide kursak ilişkisi ile bu kentle bağ kuranlarla olmaz. Burada adam işini yapmaz, ısrarla herkesi de kendine benzetmeye çalışır. Ya bunu yapmayın arkadaş, bırakın herkes kendi işini yapsın. Sen iyi bir model koy ortaya, gel beni ikna et senin peşinden gelirim yani. Ben aptal mıyım? Ben de burada bir kent ekonomisi yöneteyim, politika geliştireyim. Haddini bilen bir adamım. Hangi milletvekili olursa olsun gece 1'de arasın desin ki şu konu ile ilgili yaklaşımınız nedir? Ben gider sabaha kadar o adamın kapısında bekler raporu verir gelirim. Halbu ki biz bunu çok net söylüyoruz. Biz kimsenin rakibi değiliz. Siyasete müdahale etme, siyasal alan yaratma, siyasal ikbal peşinde koşma gibi bir derdimizin olmayacağını, biz seçime gireceğimiz zaman taahhüt ettik ve bunu yazılı olarak söyledik. Bundan öte ne diyeyim yani? Bugün Türkiye'nin en iyi meslek odalarından biri olduğumuz iddiası var, ee gelin bundan faydalanın, değerlendirin, sahip çıkın. Yapıyor musunuz, yok. Niye, Ticaret Odası herşeye muhaliftir. Niye muhalifsin biliyor musun, istediğin için muhalifsin. İstemeyeyim mi o zaman? Velevki istemedim, velevki hatalarınızı da alkışladık, zannediyor musunuz isteklerimizin sonu gelecek? O zaman yılan olur bunların canına yapışırız. Ben bunu her zaman söylüyorum. Bakın iş isteriz, ihale isteriz, aş isteriz. Bunu yapmıyoruz, istemiyoruz daha ne istiyorsunuz? Bunu aktörlerin bulunduğu her ortamda söylüyoruz. Biz kimseden kendi adımıza bir şey istemiyoruz, kentimiz adına yararlı olabileceğine inandığımız politikaların hayata geçirilmesi noktasında bir irade istiyoruz.
Bu bir gerçek, biz bu kentte turnusol kağıdıyız. Herkesin rengi biraz bize bulaştığında ortaya çıkıyor. Bunu seçimden önce de söylemiştik, biz bu kentin turnusol kağıdı olacağız diye.
Biz 4 yılımızı tamamlıyoruz. Seçimler bu yılın sonunda yapılır mı, 2018'e sarkar mı bilemiyorum. Henüz alınmış bir karar yok. Hiçbir politik aktör, hiçbir kamu kurumu, yatırımcısından yürütücüsüne kadar, Necdet Takva ve arkadaşları bireysel çıkarları için bizim kapımıza gelmiştir diyemezler. Biz bunu dedirtmeyiz. Hiçbir yöneticimiz dahil, bugüne kadar bireysel çıkarların tatminine yönelik kimsenin kapısını çalmış değiliz. Bütün yaklaşımlarımız, taleplerimiz bütüncül yaklaşımlardır, kent politikaları ile ilgilidir, kendin yararına proje bazlıdır, ya da bireysel üyelerimizin işleriyle ilgilidir. Üyelerimizin kurumlarda yaşadığı çıkmazlarla ilgilidir. Bu tür örnekleri kolay kolay Türkiye'nin hiçbir yerinde bulamazsınız.

Şeffaflık konusunda ne düşünürsünüz? Mesela oda olarak şeffaf bir oda mısınız?

Biz Türkiye'nin en şeffaf odasıyız. Kendi kendini bakanlık denetimine tabi tutan, bunun için müfettiş isteyen başka bir oda yoktur. Hesap verebilirlik konusunda iddialıyız. Bizim hesaplarımız kuruşu kuruşuna web sitemizden de yayınlanıyor. Şimdi bunu yaptığın zaman tabi konuşacaksın da. Vergi veriyorum, hesap veriyorum, yeri geldiğinde de hesap da sormamız gerekiyor ama kimseden bir hesap da sorduğumuz yok. Biz sadece gereken alanlarda müdahil olmaya çalışıyoruz. Bu da bazen rahatsızlık veriyor. Yani Van'daki bu 6 yıllık verginin yüzde 50'si terk edilirse bundan insan rahatsız olur mu? Her kim ki bu fikri ortaya atmışsa atsın. Sevinmez misiniz böyle bir gelişmeye? Ama tuhaf. Bütün hayatını Van'da geçirmiş insanlar çıkıp Van'ın lehine önermede bulunuyor, ki mümkün, örneği var, olmaması için hiçbir sebep yok. Ama bazıları bu öneriyi eleştiriyor. Geldiğimiz noktada maalesef açıkçası üzülüyorum ben.
Röportaj: Umut Tarhan
Röportajın devamı yarın....