Türkiye-İran ‘Van Forumu’ başladı!

Van Valiliği ve TASAM İşbirliği ile gerçekleştirilen Türkiye-İran işbirliği Van Formu adıyla Van’da başladı. Yıllardır tartışılan Türkiye-İran ilişkileri Van’da iki ülkeden önemli temsilcilerin katılımıyla tartışılmaya başlandı 8 önemli ana başlık ile tartışılmaya başlayan toplantının açılış gününde Van-İran arasındaki ticaretteki önemli nokta olan Kapıköy tartışması damga vurdu.

VAN’DA ÜST DÜZEY BULUŞMA

Hem Türkiye’nin hem de İran’ın ‘yeni’ politikalarla dünyaya açılmak için kolları sıvadığı bir dönemde Van önemli bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Van Valiliği, TASAM, DAKA, IPIS, YYÜ işbirliği ile yapılan VAN FORMU başlıklı toplantıda Türkiye-İran: Sektörel ve Finansal Derinleşme başlığı ile iki ülke ilişkileri tartışılırken ekonomi, petrokimya gibi önemli konular yine önemli katılımcıların katılımıyla konuşulmaya başlandı. Dün startı verilen forumda hem Türkiye hem de İran’dan katılımcılar iki ülkeyi tartışırken açılışta konuşan Van Valisi Aydın Nezih Doğan, Van TSO Başkanı Necdet Takva ve Milletvekili Mustafa Bilici iki ülke arasındaki ticaretin daha ileri seviyeye geçmesi için işbirliği çağrısında bulundu. Büyükelçi Alireza Bikdelli’nin de kapsayıcı bir işbirliği çağrısında bulunurken, yıllardır yılan hikayesine dönen Kapıköy konusundaki tartışmalarda gözlerin çevrildiği Hoy Valisi Seivani ise bu konudaki eleştirilerin aksine sınır ticaretinde bir sonraki aşamaya geçmek için sınır kapılarında geliştirilmesi gerektiğini savundu. Van’daki STK, kurum-kurul ve siyasilerin ilgi göstermekte aciz kaldığı toplantıda Türkiye-İran politikası anlamında da önemli programların yapıldığı toplantılar gerçekleşti. Forum bugün de devam edecek.

İKİ ÜLKE İŞBİRLİĞİ İÇİNE GİRERSE...

Van Valiliği, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA), İran Dışişleri Bakanlığı Politik ve Uluslararası Araştırma Merkezi (IPIS), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) iş birliği ile düzenlenen Türkiye-İran Van Forumu başladı. Kent merkezindeki bir otelde, düzenlenen foruma İran İslam Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçisi Alireza Bikdeli, Van Valisi Aydın Nezih Doğan, Hoy Valisi Dr. Hosein Seivani, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Peyami Battal, Van Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, İran iş adamları ve akademisyenler katıldı. "Sektörel ve Finansal Derinleşme" ana temasıyla düzenlenen toplantının açılış konuşmasında konuşan İran İslam Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Alireza Bikdeli, komşular arasındaki ilişkilerin kalıcı kalkınmanın en önemli unsurlarından biri olduğunu söyledi. İran Bikdeli, "İki ülke kapasiteleri seviyesinde işbirliği içinde olurlarsa uluslararası siyasette kesinlikle büyük bir rol oynayacaklardır. Sadece bölgemizi değil uluslararası düzeni değiştirme imkanı bulacaklardır" dedi.

BİLHAN: VAN, TÜRKİYE-İRAN İÇİN ÖNEMLİ BİR YER

Toplantıda ilk açılış konuşması yapan Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) Başkan Yardımcısı Büyükelçi Murat Bilhan Van’ın Türkiye ve İran için önemli bir noktada olduğunu belirtti. Bilhan, “Van bizim için ve İran için önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmanın bir başlangıç olacağına inanıyoruz. Bu bildiğiniz gibi birinci form ve bu dönüşümlü, karşılık bir şekilde devam edecektir. Gelecek sene için bile ön hazırlıklarımızı şimdiden yapmaktayız ve bu neticede gelecek toplantıyı İran – İsfahan’da yapmaya karar verdik. Nasıl bu toplantıyı Ankara, İstanbul yerine Van’da yapıyorsak, İran içinde aynı şekilde toplantıyı İsfahan’da yapılmasını ön gördük. Tabi buda İranlı hemşerilerimizin iş birliğine bağlıdır. Biz bu toplantıda Türkiye-İran arasındaki Ticari, ekonomik ve buna benzer ticarete konu olacak meseleleri konuşacağımız için bugün Türkiye-İran arasındaki siyasi konuları konuşmayacağız. Bu anlamda bunun öncesin İran’da birçok toplantı yaptık ve o toplantılarda önemli konular konuşuldu ve kararlar alındı. Türkiye-İran arasında muhteşem potansiyeller var ve bizlerde bu potansiyeller üzerinde çalışıyoruz. Bu anlamda bu toplantı karar alma konusunda bizler için çok önem arz etmektedir. Bu yüzden bu toplantıda önemli kararlar çıkacağına inanıyorum. Türkiye-İran çok büyük potansiyellerdir, bu anlamda iki ülkenin bir birini tamamlaması gerekmektedir. İki ülkenin farklı ayrımları olabilir. Ancak bu iki ülke aralarındaki diyaloglar ile birlikte bu iki ülke bir birlerini çok iyi tamamlayacağına inanıyorum.” Dedi.

TAKVA: ETKİN TİCARET YAPAMIYORUZ

Daha sonra bir açılış konuşması yapan Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva ise kent olarak İran’a en yakın şehirlerden bir tanesi olduklarını ancak yaşanılan pürüzler ve sıkıntılardan dolayı ticaretçiler olarak bunu değerlendiremediklerini vurguladı. Takva ayrıca bu forumun var olan sıkıntılara çözüm olmasını temenni ederek şu sözlere yer verdi: “Değerli Başkan İran-Türkiye arasındaki ilk forumun ne denli önemli olduğunu söyledi. Umuyorum ki burada tartışılacak konular İran ile arasındaki ilişkilerimize ve ticaretimize bir perspektif yansıtır. Bizde ticaretçiler olarak İran’a en yakın olan illerden biri olarak umuyoruz ki ticaret anlamında alınması gereken etkin bir ticaret işbirliğinde istediğimiz yere geliriz. Bu neticede biz ticaretçiler olarak bunu umuyoruz ve umudumuzu bu konuda koruyoruz. Malumunuz biz İran ile en yakın kentlerden birisiyiz. Bizlerde bu kentte ticaret yapmaya çalışan ticaretçileriz. Bu anlamda bizim gerek Türkiye’deki yöneticilerimizden gerekse de burada bulunan İranlı yöneticilerimizden beklentilerimiz var. Bu anlamda ticaretin önünde bulunana engellerin kaldırılmasını ümit ediyoruz. Bildiğiniz gibi sınır ticaretine yakın olan kentlerde ekonomik anlamda, kentin kalkınması anlamında ekonomik düzey yüksektir. Yani İran’la çok yakın olmamıza rağmen ektin bir ticaret yaptığımız söyleyemeyiz. Bu anlamda bu toplantının var olan sorunların ortadan kalkmasına yardımcı olacağına inanıyorum.”

“40 KİLOMETRELİK YOLDAN DOLAYI SIKINTILAR YAŞANIYOR”

Forumda Kapıköy sınır kapısına da değinen Takva, Kapıköy sınır kapısını tam anlamıyla kullanamadıklarını söyledi. Takva, “Bunun yanı sübjektif sorunlarımızda var. Biz Kapıköy sınır kapısı üzerinden ticaret yapmaya çalışıyoruz. Kapıköy buradan 90 kilometrelik bir uzaklığa sahibiz. Ancak gelin görün ki biz büyük araçlar ile ticaret yapamıyoruz. Hatta küçük otomobiller bile Razi’den, Hoy’a geçerken bile sıkıntılar yaşıyorlar. Bu işin alt yapısına ilişkin defalarca sıkıntılarımızı dile getirmemize rağmen, İranlı dostlarımızın da bunu defalarca dile getirmesine rağmen yapılmayan 40 kilometrelik bir yoldan dolayı bu sıkıntıları yaşıyoruz. Bu anlamda iki ülkenin yetkilileri ve yöneticileri ile birlikte bu sıkıntılarının çözülebileceğini biliyoruz. Biz ticaret hedeflerimiz oranları ve geliri yüksek tutuyoruz. Bunun çok rahat bir şekilde yapabileceğimize ve istediğimiz gelire ulaşabileceğimize inanıyorum. Bu iş formunun var olan sıkıntılarımız çözümü açısından çok önemli bir yere sahip olduğunu düşünüyorum. Bu sayede var olan sorunlarımızın biran önce çözülmesini talep ediyoruz.” Dedi.

BATTAL: DENKLİK SORUNUN ÇÖZÜLMESİNİ İSTİYORUZ

VAN TSO Başkanı Necdet Takva’dan sonra ise Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Peyami Battal bir konuşma yaptı. Türkiye-İran ilişkilerinde iyi bir noktada olduklarını dile getiren Battal, üniversiteler olarak da dostluk içinde olduklarını ancak denk olmayan dersler için denklik talep ettiklerini söyledi. Battal, şunları kaydetti: “Bu toplantı Türkiye İran Van forumu şeklinde düzenlendi ama birçok toplantının öncülüğünü yapacak. Artık karşılıklı olarak bu toplantı devam edecek ve ilişkiler derinleşerek artacak. Bu tür ilişkilerimiz çok eskilere dayanıyor. Ancak bu tür ilişkiler her zaman yenilenerek devam etmesi lazım. Bu ilişkilerimizi koparmadan sıkı şekilde yürütmek için bu toplantılar elzem. Üniversiteler olarak bakmak istiyorum. YYÜ olarak İran’daki üniversitelerimizle ilişkilerimizi yaklaşık 4.5 yıldır devam ediyoruz ama son yıllarda bu ilişkiler zirveye ulaştı. Tebriz Urumiye İslam Üniversiteler gibi üniversitelerimizle ilişki içine girdik. Bu öğrenci öğretim üyesi değişimi karşılıklı sempozyumlar yapıyoruz. Ortak projeler üzerinde çalışıyoruz. Eğitim düzeyindeki ilişkilerimizi çok üst düzeye çıktı. Bu ilişkilerin ekonomik sanayi turizm ilişkileri bağlamında da üst noktalara gelmesini istiyoruz. Bunları daha sonra Tebriz üniversiteleriyle yapacağız. Bunlar dostluk açısından çok iyi oldu. Araştırmacılarımız tarih ve bilimsel açıdan ortak projeler yürütüyorlar. Bunları arttırarak devam edeceğiz. Her zaman üniversiteler ekonominin de sanayinin turizminin de lokomotifidir diyoruz. Bu çerçevede ilişkilerimi devam edersek ilişkilerimizi yükselebilir. Bizim öğrencilerimiz var İranlı olan. Denklik sorunları vardı. Bununla ilgili yazılarımızı yazdık ve destek bekliyoruz. Bizde okuyan özellikle sağlık alanındaki öğrencilerin denklik sorunu var. Diğer bölümlerdekinin denklik sorunu yok. Ancak diş hekimliği, tıp SMYO okuyan öğrencilerin denklik sorunun çözülmesi konusunda büyükelçiden destek istiyoruz.”

BİKDELİ: İRAN-TÜRKİYE ÖNEMLİ KOMŞULARDIR

Daha sonra bir açıklama yapan İran İslam Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi Alireza Bikdeli, İran ve Türkiye'nin benzersiz bir coğrafyada önemli komşular olduğunu ve dünyanın bütün bölgeleriyle ilişki içinde olduklarını bildiren Bikdeli, "İki ülke Müslüman olup, geçmişe yönelik büyük bir kültüre sahipler. İki ülke kapasiteleri seviyesinde işbirliği içinde olurlarsa uluslararası siyasette kesinlikle büyük bir rol oyanayacaklardır. Sadece bölgemizi değil uluslararası düzeni değiştirme imkanı bulacaklardır. Bunun için kapsayıcı bir ilişki göstermek istiyoruz. İran ve Türkiye ilişkilerinde rekabete dayalı söylemler vardır. İki ülke arasındaki güvenin şekillenmesi ve derin iş birliklerinin oluşması için gerekli güveni etkilemektedir bu söylem. Bir söylem türü de etkileşimdir. Türkiye'de AK Parti ile bu söylem büyümek için büyük fırsat elde etti ama aynı zamanda küçük bir fidan gibi rekabet ve karşıtlık söylemlerinin altında kaldı" şeklinde konuştu.

“BİNLERCE İRANLI FİRMA TÜRKİYE'DE FAALİYET GÖSTERİYOR”

Dış güçlerin yaptırımlarına rağmen iki ülke arasındaki ilişkilerde sürekli bir gelişmenin yaşandığını ve son zamanlarda bu ilişkinin kurumsallaştığını vurgulayan Bikdeli, iki ülke haklarının son zamanlarda bir biriyle daha sıkı ilişkiler geliştirdiğini, binlerce İranlı firmanın Türkiye'de faaliyet gösterdiğini aktardı. Bikdeli, Turizm açısından da önemli gelişmelerin olduğunu 10 milyondan fazla İran vatandaşının Türkiye'yi yakından tanıdığını, İranlı öğrencilerin Türkiye'deki üniversitelerde eğitim gördüğünü belirterek şunları söyledi: "İran'ın Türkiye ekonomisindeki payı resmi rakamların çok daha ötesindedir. Bu gibi büyümeler devam ettikçe, Türk öğrencileri, şirketleri, iş adamları İran'a gittikleri takdirde halkların arasındaki bağlantı tam anlamıyla kurulacaktır ve etkileşim için gerekli alt yapı oluşacaktır. İki ülke arasındaki ilişkiler yetkililerin dostane ilişkileri ve çeşitli resmi yapılar oluşturarak, komisyonlar kurularak daha iyi noktaya ulaştı. Ön görülen 30 milyar dolarlık rakama ulaşmak için etkileşim ve iş birliğini güçlendirmek, her alanda ve savunma sanayisindeki ilişkilerimizi güçlendirmemiz gerekiyor. İran'da, Türkiye ile işbirliği için oy birliği mevcuttur. Biz ve Türkiye'yle birlikte bölgemizde ortak bir geleceğe sahibiz."

VALİ SEİVANİASL: SINIR KAPILARININ GELİŞTİRİLMESİ GEREKİLİYOR

Milletvekili Bilici’den sonra açılış konuşması yapan Hoy Şehri valisi: Hoseşin Seivaniasl ise iki tarafında kapasitelerinin iyi kullanılması gerektiğine vurgu yaptı. Seivaniasl şu sözlere yer verdi: “Hoy ve Van kentleri tarih boyunca İran ve Türkiye arasındaki siyasi ekonomik kültürel ilişkiler açısından çok önemli rol oynamıştır. Ortak hududun iki tarafından yer alan halklarımızın kapasitesini iyi kullanmamız lazım. Sınır kapılarının geliştirilmesi gerekiliyor. Bunları canlandırdığımız zaman bölgedeki halkın yaşam seviyesinin yükseleceğine inanıyoruz. Biz Türk turistleri özellikle de kültürel ahlaki ve güvenli bir ortamda tatillerini geçirmek isteyenleri ağırlamaya hazırız. Sağlık alanındaki ilişkilerimiz önem arz ediyor. İki ülkenin liderleri 30 milyar dolar hedeflemiştir. Van ve Hoy bu miktardan yeri kadar faydalanabilir.”

VALİ DOĞAN: 30 MİLYAR DOLARLIK BİR HEDEF VAR

Son olarak açılış konuşması yapan Van Valisi Aydın Nezih doğan, Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin çok önemli olduğunu ve son zamanlarda bu ilişkilerin geliştirildiğini anımsattı. Doğan, bu nedenle düzenledikleri iş birliği toplantıların son olmayacağını ve bundan sonra da farklı şekillerde devam edeceğini kaydetti. Herkesin fikirlerini açık bir dille ifade etmesini sağlamak amacıyla sivil toplum örgütlerinin katılımıyla oturumlar halinde bir toplantı yapmayı uygun gördüklerini anlatan Doğan, "Önümüzde İran'la Türkiye arasında 30 milyar dolarlık bir ticaret hacmi hedefimiz var. Bu hedefe ulaşmak için küçük sorunların ortadan kaldırılması gerekiyor. Ekonomik gelişmişliğin devam ettirilmesi için küçük sorunların bu toplantıda ortaya konularak neticelendirileceğine inanıyorum. Sınır ticaretini yeterince değerlendiremiyoruz. Bu konuda ticaretin geliştirilmesi konusunda bazı çalışmalarımız var. Umuyoruz ki bu çalışmalarımızdan ileriki dönemlerde olumlu neticeler alacağız" diye konuştu. Toplantının düzenlenmesi için çok büyük emeklerin verildiğini ve titiz bir çalışmanın yürütüldüğünü anımsatan Doğan, toplantıdan çıkacak sonuçların iki ülke ilişkilerinin geliştirilmesine büyük katkı sağlamasını diledi.

2 gün sürecek olan Türkiye-İran Van Forumu, açılış konuşmalarının ardından 2 ayrı salonda yapılan oturumlarla devam etti. Açılış resepsiyonu ardından yapılan Kamu Diplomasisi, Kültür ve Turizm, Eğitim ve Dil Bankacılık ve Finans, Enerji ve Petrokimya ile Sanayi başlıklı oturumlarda iki ülke işbirliği anlamında önemli söylemlere yer verirken Van’dan katılımcıların az olması ve programa katılım anlamında fazla dahil olmaması dikkat çekti. Konuşmalarda daha çok iki ülke arasındaki siyasi ve mezhepsel görüşmelerin sık sık gündeme gelmesi dikkat çekerken özellikle Kültür ve Turizm anlamında İran ile Van arasında turizmin gelişmesi anlamında öneriler ve talepler de yapıldı.

 Önder ALTINAL - Şehrivan