Doğru, Türkiye dış politikasındaki safraları azaltmaya çalışıyor.. Ama bu adımların bölgesel/küresel yansımaları olacak. O halde sormak zorundayız; Rusya’nın “kulak memesi kıvamındaki” bu ‘ittifaka’ katılışı nasıl olabilir?..
Yenişafak/Nedret ERSANEL
Türkiye-İsrail-Rusya…
23 Mart 2013’te Obama’nın Netanyahu’nun başına dikilmiş vaziyette Erdoğan’dan özür ‘dilettiği’ o fotoğraf henüz hafızalardayken..
Mutabakatı Roma’da duyuracak basın toplantısının hemen öncesinde Netanyahu-uzlaşının mimarı sayılan-Başkan Yardımcısı Joe Biden’le telefonda görüşmüşken…
Hatta taraflar uzlaşıyı teşvik ettiği için Amerika’ya, Başkan Obama’ya alenen teşekkür etmişken..
Yerli/yabancı uzman ve gözlemciler, ABD’yi bu anlaşmadan en kazanan ülke olarak gösterirken…
Türkiye’nin İsrail’le aynı kareye girmemeye çalışarak-imzaları dahi herkes kendi başkentinde attı-neredeyse saniyesi saniyesine Putin’e mektup yazmasını biz kendi ‘açımızdan’ izliyoruz!..
Doğru, Türkiye dış politikasındaki safraları azaltmaya çalışıyor.. Ama bu adımların bölgesel/küresel yansımaları olacak.
O halde sormak zorundayız; Rusya’nın “kulak memesi kıvamındaki” bu ‘ittifaka’ katılışı nasıl olabilir?..
VURDUM-DUYMAZ!..
Pazar’dan bu saate, gazetelerde ve TV programlarında mutabakatı liflerine ayır ayır bitiremeyenlere şu cümleyi söylediğinizde, kendilerine ne kadar eziyet ettiklerini göreceklerdir…
İsrail-Türkiye ilişkisini tazeleyen ilk neden ‘ABD’nin vurdumduymazlığı’dır…
Washington’un Ortadoğu ile angajmanları farklılaştı ve bölgenin stratejik peyzajı değişti.
Bu manzaradan Ankara da Tel Aviv de mutlu olmadı. “Dışlandıklarını” hissettiler hatta fiilen yaşadılar.
Mutabakata ve mektuba kadar Putin, İsrail ile Türkiye arasındaki müzakereleri bozmaya çalıştı. Bunun karşılığında bölgedeki kimi gri alanlarda işbirliği vaat etti.
Böylesi bir olasılık Washington’un Suriye, Ortadoğu ama önemlisi Rusya’yı çevreleyerek zayıflatma planını sekteye uğratacaktı.
İsrail’in son dönemde Rusya ile yoğunlaşan temaslarının pişirdiği, ‘Moskova kartı’nı ABD’ye göstermekti.. İki ülke arasındaki ziyaret yoğunluğu ve katılımcı profilleri ilginçtir. (‘Why Bibi and Vlad get along‘, 21/06, The National İnterest.)
Obama hemen anladı…
İşte Ankara’dan Kremlin’e postalanmış, “kusura bakma” mektubu da odur. Aşık kıskandırmanın sürmesi gerekiyor…
İRAN’I ‘REVİZE’ ETMEK
Türkiye-İsrail uzlaşısı Ortadoğu’da oyun/denge değiştirici bir gelişme mi? Elbette öyle. Eğer doğru yönetilirse, ‘oyun kurucu’ bile olabilir.
İki konuya ayrıca odaklanmak gerekiyor.. Bunlardan biri İran meselesidir. Mutabakat en dikkatle Tahran’dan izlendi…
Türkiye-S.Arabistan-Katar ve İsrail’in hiç gündeme getirmeseler bile bilinçaltı refleksleri, Rusya ve ABD’nin havuç-sopayla beslediği İran’ın kimi hırslarını törpüleyecektir.
Rusya, İran, Hizbullah ittifakı bir tarafta, geleneksel İsrail-İran “aşkı” karşı tarafta.
Suriye’de Rus-İran rekabeti bu köşede sık yazıldı.. Bazı İranlı komutanların Rus istihbaratı tarafından öldürüldüğü spekülasyonlarını kimse ‘duymadık’ diyemez.
Şaşıracak bir şey de yok; zıt ittifaklara ait hatta farklı menfaatlere sahip ülkelerin diplomatik cilveleşmeleri sürpriz oluşturmuyor. “Doğası” bu.
İkinci konu, ABD’nin yeni Başkanı’nın kim olacağı. Ankara için de Tel Aviv için de Beyaz Saray’ın yeni sahib(es)inin bölgeye nasıl yaklaşacağı önemli.
Tek garanti nokta; Başkan kim olursa olsun, Türkiye-İsrail birlikteliğini korumaya, hatta pekiştirmeye devam edeceğidir.
Eğer Washington ilgisini diğer yarım-küreye dönerse, zamanla daha da “genişleyecek” mutabakatın sonuçları, ihtimaldir, kalıcı bölgesel sonuçlara yol açabilir.
Türkiye-İsrail-Katar-S.Arabistan, zamanla Mısır-ki Kahire üzerindeki ‘Türkiye ile ilişkileri düzelt’ yönündeki Riyad baskısına Tel Aviv ağırlığı da eklenebilir-bir yandan İran dengeleyici/ezici ittifakına yol açabilir, öte yandan bölgesel yeni oyunun taşlarını masaya sürebilir…
Güney sınırımızdaki tüm “kuzey”lerin de bir kez daha ‘elverişliliğin’ karşılığını alamayacakları ortaya çıkacaktır…
Muhataplarının yüzüne yazıyorum; “B planı”nın Kuzey kısmından medet umanlar, içeriden gelen sıcaklığın yüzlerini yaladığı eşiğin tam önünde duruyor! Kendi bilecekleri iş.
DERİN NEFİSLERİ TUTMAK
Türkiye ve İsrail arasında bir zamanlar yaşanan askerî ve istihbarî ‘bağlılılık’ artık söz konusu değil. Yeşermesi mümkün mü? Evet ama “bir zamanlar” ifadesi olmadan…
Çünkü önümüzdeki süreç bunu dayatıyor…
“Türkiye, Gazze Şeridi’nde tutulan iki İsrailli’nin serbest bırakılması, ölen iki askerin naaşları için Hamas ile görüşme yapacağının garantisini verdi. Türk müzakere heyetinin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konu hakkında MİT’e talimat verdiğini belirten bir mektubu İsrail tarafına ilettiği aktarıldı” gibi… (‘Türkiye ve İsrail arasında Roma barışı‘, 27/06, Milliyet.)
Akla gelmesi engellenemez bir diğer soru şudur; mutabakatın gizli bölümleri olabilir mi?..
Şaşırtmaz.. Çünkü mutabakatın şekil şartlarını oluşturmakta gösterilen kılı kırk yarar hassasiyet, bölgeye yönelik detayların konuşulduğu hissini uyandırıyor.
Açıklanmasını şimdiden beklemek hayalcilik olur.
Ama fark edeceğiz!
Türkiye-İsrail-Rusya-ABD dörtgeninde Akdeniz enerjisi dosyası ile-ki asıl iş o-İngiltere-Brexit kırılması ile bu mutabakatın yapıştırıcılığı arasındaki rabıtaya yerimiz kaymadı.
Yine buradan okuyacaksınız…
