23 Ekim 2011'de meydana gelen rağmen, 24 Ekim'in gazetesini yayınladık. Manşetimiz siyah zemine beyaz yazılarla yazılmış sarsıntı haberiydi. Bölge Gazetesi'nin 10 yıllık mazisinin en acıklı manşetiydi: 7,2 şiddetinde DEPREM…
Üç yıl önce, bugün saatler 13:41'i gösterdiğinde sarsıldı yer... Son yılların en büyük depremiydi bu sarsıntı.
İnsanların büyük bölümü göç etti, çok büyük bir kesim çadırlarda yaşadı. Acılar ve hüzünler Vanlının kardeşi oldu. 23 Ekim günü, gece saat 24:00'e kadar gazetemiz personeli büroda çalışmalarını sürdürürken, 03-04:00 saatlerine kadar da matbaadaki personeller gazete çıkarmak için çabaladı.
Van depreminin görünen ekonomik kaybının 5 milyar TL olduğu açıklanırken, göçler, geciken yatırımlar vs. söz konusu kaybın çok daha fazla olduğu belirtiliyor.
45 binden fazla konutun ağır hasarlı olduğu depremlerde vatandaşlar büyük acılar yaşamıştı.
ÖNCE ÇADIR, SONRA KONTEYNIR, ARDINDAN KONUTLAR
Depremin ilk saatleri tam bir kargaşaya neden olsa da, sonraki saatlerde kurulan kriz masaları ve atılan adımlarla önce enkaz kaldırmalar, ardından sağlık müdahaleleri ile kentteki deprem havası giderilmeye çalışıldı. Depremin 7. Saatinde Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan 7 bakanla birlikte Van'a ve Erciş İlçesi'ne gelerek olay mahallinde incelemelerde bulundu. Yapılan açıklamalarla vatandaşların SGK ve vergi borçları bir yıl süreyle ertelendi. Sonraki yıllarda, bu süre birkaç kez daha uzatıldı.
Evlerine girmekten çekinen vatandaşların deprem şokunu üstünden atacağı zamana kadar çadırlar gönderildi. Zaman zaman çadır izdihamları ekranlara yansıdı. Çadırkentler oluşturuldu. Ardından konteynırlar gönderilerek vatandaşlar daha sıcak bir ortama konuldu. Sonraki süreçte toplu konut yapımlarına başlandı. Evini Yapana Yardım projesi ile köylerdeki vatandaşa da yeni evler tahsis edildi. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından toplamda 30 bine yakın konut yapılarak bir sonraki yıl olan 23 Ekim 2012 tarihinde vatandaşa teslim edildi. Konutların eksikliği yüzünden çok sayıda vatandaş bu konutlara taşınamadı. Sonraki süreçte eksiklikler giderildikçe vatandaşlar TOKİ'lere taşındı.
Van'ın Kevenli, Bostaniçi, Edremit, Kalecik gibi bölgeleri ile Erciş İlçesi'ndeki TOKİ konutlarında içme suyu sorunları sürekli manşetlerde yer buldu.
644 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
İlk ve ikinci depremler nedeniyle 644 insanımız hayatını kaybetti ve dört bini aşkın vatandaşımız yaralandı.
Batı'daki ve bölgedeki birçok ilden kamu kurumları ve vatandaşlar bölgemizdeki depremzedelere el uzattı.
Dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, bayramın ilk günü Van'a geldi ve bir nebze olsun acıları hafifletti. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan Van'a bir kez daha gelecek. CHP Lideri Kılıçdaroğlu ve BDP Lideri Selahattin Demirtaş da Van'a gelerek acıları paylaştılar. Yine MHP kanadından da çok sayıda siyasetçi depremzedelerin yanında oldu.
Ülkenin dört bir yanından ilimize el uzatıldı. Bugüne dek sayısız sarsıntılar yaşadık.
Harçlığını gönderen çocuklar, bisikletini gönderenler, çocuklarının iki kazağından birini Vanlı kardeşine yollayanlar oldu. Van'da hava soğukken, başka şehirlerde üşüyenleri görmek, Vanlıyı ısıtmaya yetti.
Ne kadar inkâr edilirse edilsin, depremin özellikle ilk haftası çok büyük bir koordinasyonsuzluk vardı.
Depremin ilk gününden itibaren bölgeye on binlerce çadır sevk edildi. Çadır kentler, Mevlana evleri ve konteynır kentler olmak üzere geçici barınaklar oluşturuldu. 75.000 çadır 2.500 Mevlana evi, Bölgeye; 28.000'i yurt dışından olmak üzere toplam 75.000 çadır, 18 gün içinde sevk edildi. Bu sevklerde askeri ve sivil olmak üzere çok sayıda uçakla hava köprüleri kuruldu.
EĞİTİMDE AKSAKLIKLAR YAŞANDI
Van'da depremde yıkılan okulların yerine yenilerinin yapılması sevindirici. Depremin en fazla etkilediği eğitim sektörüne sivil toplum kuruluşları ve bazı işadamları el attı. Bu kurumlar ve işadamları vergiden muaf olmak kaydıyla, Van'a yeni okullar kazandırdı.
Depremde il genelinde bin 122 derslikli 83 okulun eğitim ve öğretim dışı kaldığı ifade edilirken, bu okullardan bir kısmının yıkıldığı, bir kısmına ise İstanbul Teknik, Yıldız Teknik ve Sakarya üniversiteleriyle imzalanan protokol gereği yapılacak hasar tespit çalışmasının ardından güçlendirilmesi kararlaştırılmıştı.
Devre dışı kalan okullarda eğitim gören öğrencilerin taşıma usulüyle sağlam okullarda eğitimlerine devam edilmişti.
Deprem nedeniyle kayıtlarını şehir dışına aldıran 74 bin öğrencinin hemen hemen yüzde 90'ı da dönmüştü.
Bağışçılarla yapılan protokoller ile Van'a yeni ve modern okullar kazandırıldı.
Milli Eğitim Bakanlığı depremin etkilediği Van merkez ve Erciş başta olmak üzere diğer ilçelerde ciddi eğitim yatırımları yapmıştı.
Bakanlık 312 derslikli 11 lise ile 190 derslikli 40 ilköğretim okulu olmak üzere 502 derslikli 51 okul yaptı.
74 öğretmen konutu, bin 100 yatak kapasiteli 5 öğrenci pansiyonu hizmete girdi.
Netice itibariyle depremin üstünden üç yıl geçti ve insanlar normal yaşantısına döndü.
Eksikliklere rağmen devlet ve hükümet yatırımlarına devam ediyor. Türkiye'nin hiçbir ilinde son iki yıl içinde Van'a yapılan yeni okul ve kurum binaları seferberliği yok. Tüm kurum binalarının tamamlanması ile kentin çok iyi noktalara geleceği belirtiliyor.
Esnaflar ise deprem sonrası en azından bir-iki yıllık SGK ve vergilerin alınmaması, ödenmişse iadesi konusunda ısrarını ve umudunu sürdürüyor.
Ama toplumun ortak duasında ise hep aynı söz var: "Rabbim bir daha böylesi depremleri yaşatmasın!"
Bölge-Analiz: Bişar Ulutaş
