Marka Şarapla Dürtme Teorisi

Marka kentler kurma söylemiyle şehirlerimizi medeniyetimizin ruhuna uygun bir biçimde imar ve inşa etme söylemi son dönemlerde pek revaçta. Lakin bu söylem yarışı bir türlü ciddi ve istikrarlı bir projeye dönüşemeden kimi etkinliklerde atılan nutuklarla, yerel seçimlerde halka yapılan vaatlerle sınırlı kalıyor maalesef. Üstelik bu nutuk ve vaatler en kalabalık sanayi ve ticaret şehirlerinden en mutena tarihi ve turistik sahil kasabalarına değin cinayet niteliğinde işlenen suçlar hiç gaz kesmeden sürüp giderken seslendiriliyor.

Yerel seçimler kimi vasıf ve hassasiyetleri itibariyle genel seçimlerden ayrışıyor olsa da genel siyasal atmosfere güçlü bir biçimde nüfuz edebilecek kimi dengeleri de içinde barındırmaktadır. Bir taraftan yerelde zafere kazandıracak aday ve söylemleri iyi tayin etmek ama diğer taraftan genel siyasal kimlik ve pozisyonla çelişkiye düşmemek gibi bıçak sırtı dengeleri yönetmek hiç kolay değil elbette. Yalnız bu durumu daha bir çekilmez hale sokan öncelikli sıkıntı fanatik bir taraftar tutumu sergileyerek siyaseti hızlı bir çürüme ve kokuşma sürecine iteklemektir. Mesela şöyle; bizimkilerin hiç yanlışını görmeyelim, açık kusurları saçma sapan tevillerle izaha yeltenelim fakat muhalefet partisi ve adaylarının soyuna sopuna kadar her türlü kusuruna odaklanıp alabildiğine yüklenelim mantığı sahiplerini açık bir körleşmeye hatta kaskatı bir duygusuzluk sarmalına sürükler.

Zafer’den Önceki Sarhoşluk

Siyaset belli bir oranda halkın gönlünü almak, duygularını okşamak, heyecanlarına coşku katmak üzere yapılacak olsa da hepsinden daha çok doğal olarak bir kimlik ve gelecek tasavvuru üzerinde yükselmek zorundadır. Bu doğal kimlik ve tasavvur tepeden inmeci, halkı hizaya çekmeye kendini yetkili gören dayatmacı bir duruşu salık vermiyor tabii ki. Ancak ahlaki köklerinden koparılmış, kimliksiz, istikametsiz ve de ilkesiz yani konjonktüre göre şekil almaya müsait bir siyasetin hiçbir ülkeye ve topluma da faydası olmayacağı açıktır.

Kazanmak için her yol mubah mıdır? Siyasette, ticarette, diplomaside hatta savaşta zafere götüren her yol/araç meşru mudur? “Haşa, hiç böyle şey olur mu?” deriz hep birlikte! Rehberimiz, önderimiz, kriterimiz Niccolo Machiavellideğil ki başarıya götüren her yolu benimseyelim.  

Türkiye 31 Mart’a doğru hızlı adımlarla koşarken bütün partiler için İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirler bütün boyutlarıyla birer sembol değeri taşıyor. CHP’nin İstanbul ve Ankara için muhafazakâr-milliyetçi aday ve söylemlerle sahne alması boşuna değil elbette. Ancak aynı CHP İzmir’i tipik Kemalist-ulusalcı bir adayla alabileceğinden emin olarak hareket ediyor. CHP’nin malum çelişkisini şimdilik bir kenara bırakalım. Çünkü asıl mesele AK Parti’nin adayı Nihat Zeybekci ile İzmir’e, İzmirlilere veya uzun yıllar boyunca Kemalist kimlik siyasetiyle beraber saf tutmuş diğer şehirlerin karşısına nasıl bir mesaj ve tutumla çıktığıdır.

Şarabın Gazabından Kork

AK Parti İzmir’i, Çanakkale’yi, Tekirdağ’ı, Kırklareli’ni de kazanmak için seferber olmalı elbette. Ancak kazanmak için ortaya koyacağı siyasi söylem ve vaatler kendi doğasıyla, muhafazakâr-demokrasi çizgisiyle de çelişmemeli. Nihat Zeybekci, daha önce Denizli Belediye Başkanlığı yaptı, Ekonomi Bakanlığı yaptı ve kamuoyu tarafından yakından tanınan, popülaritesi yüksek bir siyasetçi. İzmir adaylığı süreci oldukça renkli ve hareketli geçiyor. Ama bu renk ve hareket özellikle “İzmir’in şarabını uluslararası marka yapma” yönünde verdiği beyanlarla kendisini gösteriyor. Tabii ki Zeybekci’nin söyledikleri burada başlayıp burada bitmiyor. Kanalizasyon ve katı atık probleminden başlayarak en temel altyapı çalışmalarından trafik sorunun çözümüne, Louvre çapında dünyanın en iddialı arkeoloji müzesini kurmaktan olimpiyat stadına, kapalı salon ve yüzme havuzlarına değin üzerinde detaylarıyla çalışılmış onlarca projeyi takdim ediyor. İzmir’in karakterini sadece yaşam tarzına indirgeyen yaklaşımların yanlışlığına dikkat çekip “Barcelona gibi bir şehir” kurmaya aday olduğunu da ilan ediyor.

Kocaeli ve Bursa’nın büyüyen ekonomileriyle İzmir’i yakalamak üzere olduğunu vurgulayıp İzmir eğer kendisini Türkiye realitesine çevirmezse geriye düşeceğini iddia ediyor. İşte tam da bu noktada Nobel ödüllü iktisatçı Richard Thaler’in ‘Dürtme’ kitabına referans vererek “İzmir’i her alanda koşturmak, atağa kaldırmak için dürtmemiz lazım” cümlesini kuruyor. Ancak kamuoyu bu “dürtme” mevzusunun iktisadi boyutlarıyla hemen hiç alakadar olmuyor. Çünkü yapılan her röportajda, çıktığı her haber kanalında ‘şarabı dünya markası yapma’ iddiası soruluyor, soruşturuluyor. Zeybekci’yse her fırsatta “Şaraba sanayi ve ticaret açısından yaklaşıyorum. Müftü değilim, meselenin dini boyutu beni hiç ilgilendirmez” türü cevaplar veriyor. Öyle ki Hürriyet’ten Ertuğrul Özkök’e Urla’daki şarap bağlarında verdiği mülakatın sonunda “özgüveni sevile, cesur bulunan” bir profil kayıtlara geçiyordu.

Denizli’de barlar, meyhaneler açtık, eğlence merkezleri ve alkollü restoranlara ruhsatlar verdik türü rüştünü ispat girişimleri İzmir seçmeni nezdinde nasıl karşılık bulacak göreceğiz. Ama daha önce şaraba övgüler düzen bir bakanın (A. Şener), tekrar belediye başkanı olabilmek için eşinin başını açıp go-kart yarışlarına sokan bir siyasetçinin (A. M. Gürtuna) önce ahlaki ve toplumsal zeminde sonra da siyasal zeminde kaybettiklerini hatırlatalım. Şarap üreten ve tüketenlere göz kırpalım, konjonktür icabı eşlerin başını bir açalım bir kapatalım, Atatürk’e ve Atatürkçülere selam duralım, mevcut sıkıntı ve çelişkileri üst aklın bitip tükenmeyen komplolarına bağlayalım… Gemiyi yüzdüren kurtaran kaptandır aman batmayalım da, diyerek rakiplerde ayıp görülen, kınanan, karşı çıkılan envai çeşit yanlışı içselleştirmenin siyaseti ve toplumu nasılda büyük bir felakete sürüklediği bir türlü görülemiyor.

İzmir’i dürtmek lazım mı bilemem. Amma ve lakin muhafazakâr demokrat siyasetçilerin de bu siyaset tarzının yanlışlarına göz yuman teşkilat, medya, sivil toplum ve tabanın da kendilerini iyi bir şekilde dürtmeleri gerektiği apaçık ortadadır. “Önce ahlak ve maneviyat” vurgusu masal tadında anlatıldıkça medeniyetimizin Diriliş’ine, Payitaht’ın şahlanışına dair daha çok diziler çeker dururuz.

Yeni Akit